‘Hoe je het ook went of keert, we hebben elkaar nodig’

1 juli 2018

‘Hoe je het ook went of keert, we hebben elkaar nodig’

Over het kenniscafé in Westerwolde: agricultuur meets natuur

De landbouw in Westerwolde, kan dat meer verweven worden met de natuur? Op 26 juni kwamen de crew van Tour du Boer: veldwerk en zo’n 25 boeren uit de omgeving naar de voet van de Westeresch in Veele bijeen in de schuur van Jan en Greetje Joling om het hier eens goed met elkaar over te hebben. Westerwolde is prachtig, maar is het ook toekomstbestendig wat betreft de landbouw? Het bleek deze avond maar weer duidelijk dat het niet zo eenvoudig ligt. 

Crewlid en razende reporter Nynke Bender, die Jasper Tiemens assisteert tijdens de Tour du Boer was erbij en schreef een verslag van de avond: 

‘Terwijl de ondergaande zon zijn laatste stralen uitspreidt over de glooiende akkers van de Westeresch, druppelen langzaam mensen binnen in de schuur van Joling. Hij is, als een van de akkerbouwers van het natuurinclusieve landbouwproject Westeresch, gastheer van de avond. De trekkers hebben plaats gemaakt voor (in het begin nog enkele) stoelen, een beamer en een ‘bar’. De koffie is warm en de streekpils ligt koud: het startschot voor een heus ‘kenniscafé’ is gegeven.

Wie schuiven er aan?
Het is even spannend; wie schuiven er aan? (Jonge) boeren uit de omgeving zijn present en zijn meteen druk in gesprek. De betrokken bewoners dartelen op hun gemak rond tussen het overwegend mannelijke gezelschap. Vrouwelijke boeren zijn er ook – waaronder twee melkveehouders, afgereisd vanuit midden Groningen om niet alleen het GrAJK te representeren, maar vooral ook vanuit engagement.

De twee ‘uuren’
Provinciaal projectleider Peter Roelfsema steekt vervolgens van wal. Hij overtuigt het publiek van de unieke samenwerking van twee ‘uuren’, die Tour du Boer Veldwerk eigenlijk is: agricult- meets natuur! De oorzaak was duidelijk want ‘hoe je het ook went of keert, we hebben elkaar nodig’. Hierna introduceerde Peter ook het centrale vraagstuk van de avond: natuurinclusief boeren: welke ingrediënten heb je daarvoor nodig?

Pubquiz
Gelukkig was er even tijd om de ‘Groninger aanpak’ geestelijk te verwerken tijdens de pubquiz! Er kwamen interessante en grappige vragen over planten, dieren en landbouw. Ook was er plaats voor confrontatie en ontroering: het was pijnlijk om te horen dat akker- en weidevogels met 60-70 procent zijn afgenomen. Het ijs brak gelukkig pas echt met een van de reacties: ‘misschien moet je opmerken dat het aantal boeren ook is afgenomen met dat percentage!’. Ik kan je vertellen dat daar hard om werd gelachen.

3D-geprinte stamcel biefstuk
Na de kennisquiz sprak Geert Horlings. Als teeltadviseur van HLB (onafhankelijk privaat onderzoeksinstituut in de landbouw) schetste hij de toekomst en ontwikkelingen in techniek en maatschappij. Hoe zou onze voedselproductie veranderen? Wat doet een goedkope 3D-geprinte stamcel biefstuk met het bedrijf van veehouders? Het werd iets meer behapbaar toen hij het had over de rol van pioniertechniek in de landbouw. Interessant was bijvoorbeeld de trend richting precision farming, waarbij je de bodem bijvoorbeeld preciezer in kaart brengt, zodat je efficiënter om kan gaan met bestrijdingsmiddelen. Ook zijn er steeds meer methodes voor het monitoren van insecten, waarbij ook plaagbestrijdende ‘goede’ insecten worden geteld. Dat was fantastisch om te horen.

De bodem als hoofdrolspeler
De tweede spreker was Gerard Hoekzema. De hoofdrolspeler van zijn hele verhaal was de bodem. ‘Daar moeten we naar blijven kijken’ en dus niet alleen digitaal boer worden, was zijn devies. Zijn hoofdvraag was: ‘hoe hou je een goed gevoede bodem en welke techniek kan je daarvoor gebruiken?’ Dit illustreerde hij met resultaten van zijn experimenten van de proefboerderij. Zo leerde je bijvoorbeeld dat sommige variaties van groenbemesters (nagewassen) gunstiger waren voor de opbrengst dan andere.

Instemmend gehum
Voor een leek (i.e. niet-boer) zoals ik, was het soms vaktaal. Om me heen humden sommige boeren gelukkig instemmend: een teken van begrip. Op andere momenten maakte zijn verhaal ook heel veel los. Het werd toen duidelijk dat boeren onderdeel zijn van ons bureaucratische politieke systeem en dat dat echt moeilijkheden en frustratie met zich meebrengt. Ook dit debat speelt immer op de achtergrond.

Praktische antwoorden ontfutselen
Gelukkig pakte Peter Roelfsema als begripvolle partij het gesprek op. Hij schipperde tussen alle verschillende aanwezigen en probeerde praktische antwoorden te ontfutselen op de ‘ingrediëntvraag’. Wat hebben we nou nodig om verder te komen met natuurinclusieve landbouw? Sommige willen iets ‘concreets en duidelijkere maatstaven’, anderen hopen op een vergoeding die tegenover alle maatregelen zou moeten komen te staan. Zouden wij, burgers, iets over hebben voor natuurinclusieve producten? En hoe zouden we dat dan terug moeten zien in producten in het schap?

Verdienmodel voor landbouw die meer doet bodem, plant en dier
Een biolandbouw voorlichter sprak in een kleine discussie (ook over de ‘schuldvraag’) over zijn perspectief: ‘we moeten ons niet in slaap sussen’. Er zou een communicatie- en verdienmodel moeten komen voor landbouw die meer doet voor bodem, plant en dier. Een ander punt was de tijd: veranderingen zijn wel onderhevig aan de seizoenen en oogstcycli, zoals dat altijd al geweest is. ‘We hebben tijd nodig om daar invulling aan te geven’.

Kringloop
Een laatste interessante invalshoek was een andere ‘cyclus van het boerenbedrijf’, waarbij akker- en veeteelt samen zouden kunnen gaan. Er werd geopperd voor (regionale) samenwerkingen tussen deze twee soorten boerenbedrijven. Zo kunnen we onze kringloop optimaal rouleren! Na het hoopvolle gesprek over mest was het dan mooi geweest. Maar voor velen waren er nog veel ideeën te bespreken. Hoe kwamen die beter tot hun recht dan onder het genot van een Westerwolder streekpils? De avond was geslaagd.’