Terugblik en verslag Meet & Eat Voedselbossen
6 juni 2017
Terugblik en verslag Meet & Eat Voedselbossen
Met de Meet & Eats willen de Natuur en Milieufederaties in Groningen en Drenthe een bijdrage leveren aan de noodzakelijke versnelling van de duurzame voedseltransitie. Samen met diverse actoren binnen het voedselnetwerk werken we aan concrete cases, die initiatieven en ondernemers verder op weg helpen. We organiseren ontmoeting en kennis- en ervaring uitwisseling. Deelnemers aan het netwerk vinden elkaar en dat legt mede de basis voor nieuwe (te ontwikkelen) initiatieven op het gebied van voedselverduurzaming. Zo ontstond ook de Meet & Eat Voedselbossen.
De Natuur en Milieufederaties merkten dat in alle provincies het enthousiasme voor voedselbossen toeneemt en dat er veel startende lokale initiatieven ontstaan. Deze initiatieven stokken echter vaak door een gebrek aan kennis en het ontbreken van startkapitaal voor de opstartfase. Met de Meet & Eat over voedselbossen willen we deze beginnende Drentse en Groningse initiatieven voor voedselbossen, verbinden en ondersteunen. Daarnaast hebben we vraagstukken en randvoorwaarden in kaart gebracht, waarbinnen voedselbossen kunnen worden gecreëerd. Aan de hand van de actiepunten (zie verderop in dit verslag) kunnen initiatiefnemers verder op gang worden geholpen. Hiermee maken we een start om te komen tot één of meerdere voedselbossen de komende jaren.
Terugblik op de Meet & Eat Voedselbossen
In het Hunebedcentrum te Borger hadden bijna honderd belangstellenden zich verzameld voor de Meet & Eat inspiratiebijeenkomst rondom voedselbossen. Met twee inhoudelijk sterke sprekers, drie workshops en een verrassend bosbuffet viel de avond maar al te goed in de smaak. Het voedselbos leeft: letterlijk en figuurlijk. Toen werd gevraagd wie er zelf een voedselbos zou willen, stak vrijwel de gehele zaal een hand op.
Wat is een voedselbos nu eigenlijk?
Kort samengevat is een voedselbos, aldus Wouter van Eck, een door bomen gedreven systeem waarin zoveel mogelijk verschillende soorten elkaar versterken en in stand houden. Eigenlijk een volwaardig bos op kleine schaal dus, alleen zijn de veelvoorkomende soorten vervangen door soorten waar wij lekker van kunnen eten. In het begin is dat hard werken en plannen, maar daarna is het de bedoeling dat je er zo veel mogelijk vanaf blijft. Een voedselbos is tuinieren op z’n Frans: Het moet een rommelzooitje zijn. Alleen op die manier doet de natuur zijn werk en ontstaat een rijke diversiteit. Een diversiteit die bij zijn pioniersproject Voedselbos Ketelbroek na zes jaar zelfs gelijk of groter blijkt te zijn dan in het aangrenzende en veel ‘oudere’ natuurreservaat.
“Een voedselbos is tuinieren op z’n Frans”
Hoe haalbaar is een voedselbos?
Vast staat dat een voedselbos in eerste instantie een aanzienlijke investering vergt. Je moet immers een zo divers mogelijk ecosysteem op gang helpen en de juiste voorwaarden scheppen. Maar zodra je dat punt hebt bereikt zijn er alleen nog maar opbrengsten. Opbrengsten die per hectare veel groter zijn dan wat een boer verdient aan snijmaïs. Financieel aantrekkelijk dus, maar ook wat betreft voedingshoeveelheid is een voltooid voedselbos ongeëvenaard. Geen enkel systeem heeft een hogere en stabielere energieproductie dan een gezond bos. Belangrijk, stelt Michiel Korthals, want we moeten er toch ook zelf een beetje beter van worden.
“Geen enkel systeem heeft een hogere en stabielere energieproductie dan een gezond bos”
Zo heb je uiteindelijk een gebied dat er mooi uitziet, voorziet in een grotere voedselbehoefte dan normale akkers, geen ecologische voetafdruk heeft en belangrijke gedeelde inkomsten oplevert. Kortom: Voedselbossen hebben toekomst. Een gouden toekomst.
Over de sprekers
Wouter van Eck is initiatiefnemer van het Voedselbos Ketelbroek in Groesbeek en voorzitter van Stichting Voedselbosbouw Nederland. Ketelbroek is het eerste voedselbos van Nederland. Een bijzonder stuk natuur waar landbouw volledig op ecologische manier wordt bedreven. Een techniek die ook wel permacultuur wordt genoemd, waarmee bedoeld wordt dat deze vorm van landbouw ecologisch duurzaam en tegelijkertijd economisch rendabel is. Wouter van Eck is met zijn voedselbos een pionier. Begonnen in 2010 ontwikkelt het voedselbos zich tot een bijzondere biotoop met jaarlijks rijkere oogsten en meer soorten dieren en insecten die er een ideale leefomgeving vinden. Ketelbroek is inmiddels opgenomen in de Natura 2000-lijst. Een lijst van beschermde en door het ministerie van Economische Zaken erkende natuurgebieden in Nederland.
Bekijk hier zijn presentatie van 18 mei 2017 (pdf)
Michiel Korthals is hoogleraar Toegepaste Filosofie aan de Wageningen Universiteit. Hij studeerde Filosofie, Sociologie en Duits aan de Universiteit van Amsterdam en de Karl Ruprecht Universität in Heidelberg (BRD). Ook is hij voorzitter van de Stichting FREE (Foundation for the Restoration of European Ecosystems), die ongeveer 1500 Hooglanders, Konikspaarden, Wisenten en Rode Geuzen beheert.
Bekijk hier zijn presentatie van 18 mei 2017 (pdf)
Mogelijke actiepunten uit de Meet & Eat Voedselbossen
- Een platform vormen om elkaar te ontmoeten en ervaringen te delen (We hebben hiervoor een besloten Facebook groep gemaakt, doe mee: https://www.facebook.com/groups/voedselbosinitiatievenNNL)
- Organiseren van een praktijkexcursie naar het voedselbos van Wouter van Eck.
- Het organiseren van workshops voor het creëren van een voedselbos.
- Het opleiden van lokale/regionale mentoren, die startende initiatieven verder kunnen helpen.
- Randvoorwaarden formuleren voor de ontwikkeling van voedselbossen (zie uitwerking workshop 1: waar kan je het beste een voedselbos beginnen?).
Tip: kijk ook op www.voedselbosbouwnl.nl (o.a. scholingsaanbod) en www.noordelijkevoedselbossen.nl.
Lees hier de verslagen van de workshops:
Waar kun je het beste een voedselbos beginnen? (pdf)
Hoe kun je het beste een voedselbos beginnen? (pdf)
Waarom wil je een voedselbos beginnen? (pdf)
Foto’s
