Stevige stikstofreductie aan de bron

20 juni 2019

Stevige stikstofreductie aan de bron

Natuur en Milieufederaties pleiten voor nieuw perspectief na uitspraak Europees Hof omtrent Programmatische Aanpak Stikstof

Op 29 mei oordeelde het Europees Hof dat de huidige PAS in strijd is met het Europees recht. Dat betekent dat er geen vergunningen meer mogen worden verleend voor nieuwe activiteiten die invloed op hebben op het neerdalen van stikstof in kwetsbare natuurgebieden. Voortaan mogen alleen vergunningen worden verleend wanneer vooraf is bewezen dat natuurwaarden niet verder worden aangetast.
De uitspraak heeft gevolgen voor de vergunningverlening in de landbouw, infrastructuur en woningbouw. Donderdag 20 juni debatteert de Tweede Kamer over deze uitspraak en de gevolgen hiervan. De Natuur en Milieufederaties hebben in aanloop naar dit debat hun belangrijkste aanbevelingen gestuurd.

Stikstof en de PAS hoe zat het ook alweer? Erik de Waal legt het uit:

Sinds de industrialisatie en de uitvinding van de kunstmest komt er steeds meer stikstof (in de vorm van ammoniak of stikstofoxide) in de lucht. Te veel stikstof in de natuur zorgt er voor dat grassen en brandnetels de bijzondere planten kunnen overwoekeren. De bijzondere, stikstofarme, plantengroei verdwijnt. Daarom zijn er de afgelopen 30 jaar allerlei maatregelen genomen in industrie, landbouw en verkeer om de uitstoot van stikstof te beperken. Die uitstoot is drastisch gedaald, maar de laatste 10 jaar stagneert die daling. En nog altijd komt er te veel stikstof uit de lucht in kwetsbare natuurgebieden terecht.

Natura 2000
Twee derde van de Nederlandse Natura 2000-gebieden is stikstofgevoelig. Op grond van de Habitatrichtlijn mogen Natura 2000-gebieden niet in kwaliteit achteruit gaan. Dus mag de hoeveelheid stikstof die in die kwetsbare gebieden terecht komt, niet toenemen. Daarom sprak de Raad van State in 2011 uit dat er geen nieuwe vergunningen mochten worden gegeven voor de uitstoot van extra stikstof. Wie toch extra stikstof wilde uitstoten, kon de ‘stikstofrechten’ van stoppende bedrijven opkopen.

PAS
Daarop bedacht de regering de Programmatische aanpak stikstof (PAS). Doel van de PAS: vergunningverlening weer mogelijk maken en (op den duur) de stikstofuitstoot terug dringen. De regering ging er vanuit dat de uitstoot van stikstof op den duur zou dalen (door betere technieken en door maatregelen). En met dat vooruitzicht konden er nu al extra vergunningen gegeven worden. Daarnaast zouden er extra maatregelen genomen worden om die kwetsbare natuurgebieden in de tussentijd in stand te houden. De PAS werd op 1 juli 2015 ingevoerd.

Omstreden
Vanaf het begin was de PAS omstreden. Veel milieugroepen (waaronder de Natuur en Milieufederaties) stapten naar de Raad van State en betoogden dat de PAS in strijd is met de Habitatrichtlijn (Europees recht). Op grond van deze richtlijn mag de kwaliteit van Natura 2000-gfebieden niet achteruit gaan, ook niet tijdelijk.

Geen vergunningen
De Raad van State heeft advies gevraagd aan het Europese Hof van Justitie over de uitleg van de Habitatrichtlijn. En de conclusie van het Europees Hof was duidelijk: de milieugroepen hadden gelijk. Daarop heeft de Raad van State op 29 mei 2019 uitspraak gedaan: de PAS is in strijd met Europees recht. Dus er mogen geen vergunningen worden verleend voor nieuwe activiteiten als daardoor de hoeveelheid stikstof die neerkomt in kwetsbare natuurgebieden toeneemt.