Karakteristiek slotenpatroon Middag-Humsterland bedreigd

1 mei 2020

Karakteristiek slotenpatroon Middag-Humsterland bedreigd

Een boer bij Niehove in Nationaal Landschap Middag-Humsterland heeft een karakteristieke sloot gedempt. Volgens het bestemmingsplan en de Provinciale Omgevingsverordening is dat niet toegestaan. Toch is de gemeente niet van plan hier tegen op te treden. Wij vrezen dat hiermee het hek van de dam is en het beschermde slotenpatroon, en daarmee een belangrijke waarde van het Nationaal Landschap, stukje bij beetje zal verdwijnen. In een brief aan burgemeester en wethouders en de gemeenteraad van Westerkwartier hebben wij er mede namens Het Groninger Landschap op aan gedrongen dat de sloot weer in de oorspronkelijke staat wordt hersteld.

Middag-Humsterland is het oudste cultuurlandschap van Europa. Het is een zeer open, oud wierdenlandschap, waarin de ontginningsgeschiedenis nog goed te zien is. De eerste bewoners kwamen zo’n 2.500 jaar geleden vanuit de Drentse zandgronden naar dit vruchtbare kweldergebied aan de rand van de Waddenzee. De kreken en prielen die toen door de kwelder liepen, zijn nu nog te herkennen aan de kronkelende sloten. Rond het begin van de jaartelling woonden de mensen in het gebied op wierden die er deels nog steeds zijn. In de vroege middeleeuwen werden de eerste dijken in het gebied aangelegd en ook die zijn nog altijd zichtbaar. Dat maakt dit gebied zó bijzonder, dat het gebied in 2005 is aangewezen als Nationaal Landschap.

Door landbouwmechanisatie en schaalvergroting werden echter steeds meer sloten gedempt waarmee dit unieke landschap dreigde te verdwijnen. De Natuur en Milieufederatie Groningen (NMG) zet zich al meer dan twintig jaar in voor het behoud van dit landschap. En met succes: in 1998 is er een convenant gesloten tussen de NMG, de toenmalige gemeente Zuidhorn (sinds vorig jaar opgegaan in de gemeente Westerkwartier), de Provincie, de Noordelijke Land- en Tuinbouw Organisatie (LTO), het waterschap Noorderzijlvest, het Ministerie van LNV en de Dienst Landelijk Gebied, waarin de bescherming van het gebied is geregeld. Het slotenpatroon werd vastgelegd in nog altijd geldende bestemmingsplannen Buitengebied en de kaart van te beschermen sloten die bij het convenant hoort, is opgenomen in de Provinciale Omgevingsverordening.

Onlangs werd duidelijk dat een boer in Niehove, in strijd met het convenant, toch een karakteristieke sloot heeft gedempt. Dat op zich is al vervelend genoeg, maar nu leek het erop dat de gemeente Westerkwartier deze illegale demping wilde legaliseren. Volgens het Dagblad van het Noorden had het door de gemeente ingeschakelde onderzoeksbureau ‘De Steekproef’ geconstateerd dat de illegaal gedempte sloot niet gerelateerd is aan een getijdengeul of kreekbedding en dus ten onrechte als karakteristiek zou zijn aangemerkt. Ons ontgaat de relevantie. Immers, het convenant stelt: ‘De karakteristieke waterlopen die de (onregelmatige) verkaveling accentueren (…) zijn belangrijk voor het landschappelijk karakter en de waterhuishouding van het gebied, maar vertegenwoordigen niet ieder afzonderlijk een belangrijke waarde.’ Dus sloten zijn niet karakteristiek omdat ze van oorsprong een getijdengeul of kreekbedding zijn, maar omdat ze belangrijk zijn voor het landschappelijk karakter en de waterhuishouding van het gebied. In een brief van 21 april aan de gemeenteraad en het college van B&W van de gemeente Westerkwartier dringen de NMG en Het Groninger Landschap, net als de stichting Nationaal Landschap Middag-Humsterland, aan op herstel van de oorspronkelijke staat van de sloot. Vanuit de gemeenteraad zijn kritische vragen gesteld en het college lijkt inmiddels met de kwestie in de maag te zitten. Wordt ongetwijfeld vervolgd.