Kabel voor windpark: weer een ingreep in de Waddenzee

19 januari 2021

Kabel voor windpark: weer een ingreep in de Waddenzee

Op 14 januari, net voor de val van het kabinet, heeft minister Wiebes van Economische zaken en Klimaat besloten dat de 220 kV kabelverbinding voor een nieuw windpark op de Noordzee wordt aangelegd volgens tracé Eemshaven West. Tracé Eemshaven Oost is veel minder schadelijk voor de natuur, maar dat tracé vindt de minister te ingewikkeld en te duur. Wij blijven ons inzetten voor Eemshaven Oost.

Werelderfgoed Waddenzee
Werelderfgoed Waddenzee is het grootste, meest natuurlijke en best beschermde natuurgebied van Nederland. Toch gaat het slecht met de natuur in het gebied. Sinds de aanleg van de Afsluitdijk zijn de zeegrasvelden vrijwel uit de Waddenzee verdwenen. Mossel- en kokkelbanken zijn door schelpdiervisserij sterk achteruit gegaan. Door bodemberoering, met name door de visserij (garnalen, platvis), komen grote kokerwormvelden in de wadden niet meer voor. Na ziekte in de platte oesters hebben de oesterkwekers de Japanse oester ingevoerd: die hoort hier niet thuis, maar overwoekert nu wel de overgebleven mosselbanken. De geulen naar de havens van Harlingen, Lauwersoog, de Eemshaven, Delfzijl en Emden worden gebaggerd: dat zorgt voor vertroebeling. Er liggen allerlei kabels en leidingen door het wad: naar de eilanden, maar ook naar gasvelden op de Noordzee en naar Denemarken en Noorwegen. Die spoelen regelmatig bloot en worden dan weer onder de bodem gebracht: extra vertroebeling. In troebel water dringt het licht niet diep door en kunnen algen minder goed groeien: er is daardoor minder voedsel aan het begin van de voedselketen. Door gas- en zoutwinning dreigt de oppervlakte droogvallende platen, waar de vogels foerageren, af te nemen. De zee zorgt ervoor dat de platen weer aangroeien, maar dat gebeurt vooral met zand (van de zandsuppleties op de eilanden). Dus waar eerst voedselrijke slibplaten waren, ontstaan nu zandbanken waar vogels weinig te zoeken hebben.

Natuur gaat achteruit
Gevolg van al deze ingrepen: de natuur in dit unieke en internationaal zo belangrijke natuurgebied gaat achteruit. Sommige soorten, zoals platte oester, wulk, roggen, hondshaai, zijn (vrijwel) verdwenen, met andere soorten, zoals kanoet, eidereend, scholekster, gaat het al jaren slecht. In 2010 constateerde het Compendium voor de Leefomgeving dat de natuurkwaliteit in de Waddenzee tot minder dan 50% van de natuurlijke kwaliteit was gekrompen (1). Hoog tijd dus om te werken aan verbetering! Toch besluit de overheid telkens weer dat nieuwe ingrepen ten behoeve van economische ontwikkelingen belangrijker zijn dan behoud en verbetering van de natuur in de Waddenzee.

Verschillende tracé’s
Het ministerie van EZK en TenneT willen een nieuw windpark van 700 MW, zo’n 80 km uit de kust op de Noordzee boven de Waddeneilanden, aansluiten op het Nederlandse elektriciteitsnet met twee 220 kV stroomkabels via de Waddenzee. Het ministerie heeft in een MER 9 alternatieven laten onderzoeken. Daaruit blijkt dat tracé Eemshaven Oost het minst schadelijk is voor de natuur in de Waddenzee. Maar het is ook een lastig tracé: tussen Rottumeroog en Borkum liggen al veel kabels en leidingen, er is weinig ruimte. Er is overleg nodig met Duitsland. En er zijn in dit gebied tijdens en vlak na de oorlog veel explosieven terechtgekomen. Bovendien is dit tracé het duurste van alle onderzochte alternatieven. Daarom heeft de minister nu gekozen voor tracé Eemshaven West: door de oostpunt van Schiermonnikoog, door mosselbanken en zeegrasvelden. Dit tracé is veel schadelijker voor de natuur.

Economische belangen
Klimaatverandering is ook een bedreiging voor de natuur. Windenergie van de Noordzee kan een belangrijke bijdrage leveren aan het beperken van de klimaatverandering. De nieuwe windparken moeten worden aangesloten op ons energienet: ook wij weten dat er nieuwe kabels en leidingen moeten worden aangelegd, ook door de Waddenzee. Maar kies dan wel een tracé dat de minste schade aanricht! En leg meteen een verbinding met een grote capaciteit, zodat de Waddenzee niet opnieuw moet worden omgeploegd voor andere toekomstige windparken. De minister had hier geen oren naar.

Ook bleek de minister niet bereid om andere schadelijke ingrepen, zoals gas- en zoutwinning onder het wad, te staken ter compensatie van de natuurschade. Zelfs in ons UNESCO-Werelderfgoed Waddenzee, het best beschermde natuurgebied van Nederland, gaan economische belangen helaas nog steeds voor.

(1) Natuurkwaliteit Noordzee, Waddenzee en Delta-wateren, 2000 – 2007
Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving (www.clo.nl)