20 november 2025

De provincie Groningen werkt al enige jaren aan een nieuwe Omgevingsvisie: het toekomstplan voor onze leefomgeving in Stad en ommeland. Als Groene Zes – Het Groninger Landschap, IVN Natuureducatie, Landschapsbeheer Groningen, Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer – volgen we dit proces actief. Onlangs stuurden we de provincie onze reactie op de ontwerp-Omgevingsvisie.

Sinds ons pamflet Natuurinclusief Groningen (2022) hebben we intensief meegedacht, bijeenkomsten bijgewoond, ingesproken bij Provinciale Staten en input opgehaald uit ons netwerk. Samen met ambtenaren en Statenleden trokken we het veld in, onder andere tijdens een excursie in ’t Roegwold in 2023 en de landbouw & natuurexcursie in het Oldambt afgelopen voorjaar.

Scherper kiezen voor echt natuurinclusieve koers

Deze ervaringen vormden, samen met signalen uit ons netwerk, de basis voor de uitgebreide zienswijze die Bas Hollander namens de Groene Zes bundelde tot één stevig verhaal. We zien veel goede aanknopingspunten in de Omgevingsvisie, maar vragen de provincie om scherper te kiezen voor een écht natuurinclusieve koers.

Benieuwd? Hieronder lichten we een paar belangrijke lijnen uit onze reactie toe.

Lees hier onze zienswijze

Of bekijk een samenvatting per thema:

1. Water, bodem en natuur als basis

2. Nieuwe natuurvisie

3. Robuuste groenblauwe verbindingen

4. Waddenzee

5. Ruimte voor (natuurlijk) water

6. Tijdige dialoog en perspectief essentieel

7. Naar écht duurzame landbouw

8. Energietransitie: verder kijken dan 2030

9. Kritisch op datacenters

10. Gezonde leefomgeving en regie op bedrijvigheid

11. Samen werken aan een natuurinclusief Groningen

Water, bodem en natuur als basis

Wij pleiten ervoor om de drie ruimtelijke uitgangspunten van de provincie te koppelen aan de zogeheten lagenbenadering:

1. Water en bodem sturend – de ondergrond en het watersysteem vormen de basis.
2. Verbindende netwerken – sterke groene en blauwe verbindingen naast infrastructuur.
3. Ruimtelijke kwaliteit centraal – landschap, natuur en erfgoed als uitgangspunt.

Nieuwe natuurvisie

Wij vragen om een nieuwe natuurvisie richting 2050, waarin natuur niet alleen wordt gezien als juridische verplichting of “aankleding”, maar als volwaardige pijler onder brede welvaart en een gezonde leefomgeving. Een basiskwaliteit natuur in de héle provincie – binnen én buiten natuurgebieden – als een duidelijke randvoorwaarde  bij ruimtelijke keuzes.

Robuuste groenblauwe verbindingen

De provincie benoemt verschillende groenblauwe verbindingen, zoals Hunze – Roegwold – Dollard en Peizerdiep – Onlanden – Reitdiep. Dat juichen we toe, mits deze zones worden ontwikkeld als echte natuur- en waterstructuren en niet alleen als recreatief groen. We vragen de provincie om voor deze gebieden een robuuste ecologische structuur vast te leggen (bij voorkeur als onderdeel van het Natuurnetwerk Nederland), met financiering voor langdurig beheer. Daarbij is het belangrijk dat natuur- en terreinbeherende organisaties vanaf het begin betrokken zijn.  Daarnaast pleiten we voor robuuste kerngebieden én kansrijke schilgebieden voor boerenlandvogels, zodat soorten als grutto en kievit ook op lange termijn een plek houden in het agrarische landschap.

Waddenzee

Voor de Waddenzee, natuur van wereldklasse, vragen we om een expliciete paragraaf in de Omgevingsvisie waarin de provincie haar verantwoordelijkheid voor het UNESCO Werelderfgoed verankert. De kernkwaliteiten – natuurlijke dynamiek, openheid, rust en duisternis – moeten randvoorwaardelijk zijn bij alle ruimtelijke keuzes in de kustzone, juist nu de natuur daar onder druk staat.

Ruimte voor (natuurlijk) water

In een opwarmend klimaat wordt eigen schoon zoetwater steeds belangrijker. In onze zienswijze vragen we onder meer om:

• water uit Drentse beken langer vast te houden en beeksystemen als Hunze, Ruiten Aa en Roegwold verder te herstellen;
• grond- en drinkwater beter te beschermen, bijvoorbeeld via strengere regels voor bestrijdingsmiddelen in grondwaterbeschermingsgebieden;
• duidelijker beleid voor de overgang van zoet naar zout in de kustzone, waarbij verzilting óók als kans voor natuurherstel wordt gezien.

Tijdige dialoog en perspectief essentieel

In gebieden waar hogere waterstanden en bodemdaling (door veenoxidatie of zoutwinning) het huidige grondgebruik onder druk zetten, is tijdige dialoog en perspectief voor grondeigenaren en bewoners essentieel.

Naar écht duurzame landbouw

Landbouw is van grote waarde voor Groningen, maar vraagt om een koers die bodem, water en natuur versterkt. Samengevat vragen wij:

• stevigere ambities voor natuurinclusieve en regeneratieve landbouw, niet alleen rond natuurgebieden, maar provincie breed;
• een ruimhartige ‘ja, mits’-benadering voor agroforestry (bomenlandbouw);
• dat schaalvergroting alleen kan als die gekoppeld is aan extensivering en bescherming van landschapselementen;
• een duidelijke keuze voor afbouw van intensieve veehouderij in de provincie.

Energietransitie: verder kijken dan 2030

De huidige keuze om geen nieuwe grootschalige wind- of zonneparken toe te staan, zet de energietransitie na 2030 volgens ons vast. Terwijl het echte klimaatdoel in 2050 ligt.

Wij vragen de provincie om meer ruimte voor natuurinclusieve energie-opwek waar dat zorgvuldig kan, onder andere door:

• meer mogelijkheden voor batterijopslag bij bestaande zon- en windparken;
• proefprojecten met dorpsmolens en andere lokaal gedragen initiatieven.

Kritisch op datacenters

Tegelijk vragen we om een kritische blik op datacenters, vanwege hun impact op  zoetwaterbeschikbaarheid en energieverbruik. Vanwege de snelle ontwikkeling van AI is het nodig dat er beleid wordt gemaakt.

Gezonde leefomgeving en regie op bedrijvigheid

In delen van Groningen stapelen milieueffecten zich op, bijvoorbeeld rond Delfzijl, Veendam en geplande XXL-bedrijventerreinen. Om de leefomgeving gezond te houden vragen we de provincie om:

• de milieugebruiksruimte in de hoogste milieucategorie te beperken en geen nieuwe zwaar vervuilende bedrijven meer toe te laten;
• bedrijven die niet passen binnen reductiepaden voor milieu en klimaat geen medewerking te verlenen bij vergunningverlening;
• te investeren in een meetnet rond bedrijventerreinen, met ruimte voor burgerwetenschap;
• actief te werken aan minder lichtvervuiling, met als ambitie om van Groningen de donkerste provincie van Nederland te maken.

Ook op het gebied van bestrijdingsmiddelen, zoals glyfosaat, vragen we om een duidelijker koers met bufferzones rond dorpen, natuur en grondwaterbeschermingsgebieden.

Samen werken aan een natuurinclusief Groningen

Met deze zienswijze vragen we de provincie om een paar duidelijke keuzes:

• Zet natuur en landschap aan het begin van de afweging, niet aan het eind;
• kies voor robuuste natuur, een gezonde landbouw en schoon water;
• zorg dat energie- en economische doelen nooit ten koste gaan van een leefbare, gezonde provincie.