Natuur en Milieufederatie Groningen

Zoeken

Gemeenteraadsverkiezingen Groningen

Gemeenteraadsverkiezingen
Groningen

Inspiratie voor programmaschrijvers gemeenteraadsverkiezingen 2026

In 2026 kiezen we opnieuw wie het voor het zeggen krijgt in onze gemeenten. Juist lokaal kun je het verschil maken voor een gezonde leefomgeving, betaalbare energie, toekomstbestendige woningen én een sterke economie. Als politieke partij bepaal je mee hoe onze dorpen, steden en het landelijk gebied er uitzien: schoon, groen en veerkrachtig – of vastlopend, duur en afhankelijk. 

Op deze pagina vind je per thema concrete ideeën voor je verkiezingsprogramma.

 

Kiezers willen… 

1. een gezonde woning voor iedereen
2. zuinig omgaan met de ruimte
3. betaalbare energie voor iedereen
4. een groene en gezonde leefomgeving
5. onafhankelijkheid van buitenlandse grondstoffen
6. gezond leven
7. gezond voedsel van regionale landbouw
8. een rijke natuur
9. invloed en betrokkenheid

1. Kiezers willen een <br/>gezonde woning voor iedereen

Iedereen wil wonen in een huis dat gezond is – zonder schimmel, tocht of torenhoge energielasten. Gemeenten spelen een sleutelrol bij het bouwen en verbouwen van woningen. Door te kiezen voor toekomstbestendig bouwen en slim gebruik te maken van bestaande panden, kunnen we sneller, goedkoper én duurzamer woningen realiseren. Daarbij ligt er een mooie kans om boeren te betrekken bij de bouw – met vezelgewassen als lokaal bouwmateriaal.  

Voorbeelden

Wat kan de gemeente doen? Waarom is dit belangrijk?
De gemeente kiest bij nieuwbouw voor inbreiding en versterkt voorzieningen op loop- en fietsafstand Toegankelijk OV en nieuwe voorzieningen vergroten de leefbaarheid en economische vitaliteit van dorpen en wijken.  Ook wordt het buitengebied om deze manier gespaard. 
De gemeente maakt Water en Bodem Sturend (WBS) bouwen de norm en bouwt buiten risicogebieden.   Hiermee voorkom je schade door wateroverlast en bodemproblemen – cruciaal bij klimaatverandering.  
De gemeente maakt natuurinclusief bouwen de norm. Hiermee verrijk je de leefomgeving voor de mens en verhoog je de biodiversiteit.  
De gemeente benut bestaande bouw door slim in te zetten op herbestemmen, opwaarderen en transformeren.   Hiermee behouden dorpen en wijken hun karakter en krijgt erfgoed een duurzame toekomst. Daarnaast bespaart dit 85% CO₂ en 80% aan grondstoffen t.o.v. nieuwbouw.
De gemeente maakt biobased bouwen de norm voor zowel nieuwbouw als renovatie.  Door het gebruik van duurzame, hernieuwbare materialen verhoog je naast het wooncomfort en tegelijkertijd verlaag je de footprint van woningbouw. 

2. Kiezers willen zuinig omgaan met de ruimte

Groningen is een rijke provincie met een grote verscheidenheid aan landschappen, dorpen en woongemeenschappen. Om deze kwaliteiten te behouden is het zaak zuinig en slim om te gaan met de ruimte. Juist de openheid en nog aanwezige ruimte staat onder druk als gevolg van de vele maatschappelijke opgaven. De ruimtedruk is ook niet overal gelijk. Niet alles kan in Groningen en dat vraagt actief beleid. 

 

Voorbeelden

Wat kan de gemeente doen? Waarom is dit belangrijk?
De gemeente kiest bij nieuwbouw voor inbreiding en versterkt voorzieningen op loop- en fietsafstand.   Toegankelijk OV en nieuwe voorzieningen vergroten de leefbaarheid en economische vitaliteit van dorpen en wijken.  Ook wordt het buitengebied om deze manier gespaard. 
De gemeente beperkt lichthinder door beleid te voeren op verlichting en reclame en donkerte te stimuleren.   Donkerte is essentieel voor slaap en biodiversiteit. Dit verlaagt ook energiekosten en voorkomt stress. 
De gemeente zorgt voor een beter ontsluiting van het landelijke gebied ontsluiten voor wandelaars en fietsers.   Dit nodigt uit tot meer bewegen en ontmoeten. Het verhoogt de aantrekkelijkheid en  toegankelijkheid van de omgeving.
De gemeente stimuleert de aanleg van landschapselementen zoals heggen, poelen en houtsingels via gebiedsgericht beleid.   Dit verhoogt de aantrekkelijkheid van het gebied, versterkt de biodiversiteit en maakt waterbeheer en landbouw klimaatbestendiger.  
De gemeente ondersteunt natuurinclusieve landbouw als voorkeursrichting in beleid en uitvoering. De gemeente stimuleert agroforestry en sluiten van kringlopen.   Dit draagt bij aan een gezonde, toekomstbestendige sector van de Groninger landbouw. Er zijn in Groningen al talloze voorbeelden hiervan en dit kan verder worden ontwikkeld.
De gemeente maakt een beleidskader met strenge normen rondom de ontwikkeling van nieuwe datacenters Datacenters hebben een grote, onwenselijke landschappelijke impact en zijn bovendien grootgebruikers van energie en water.

3. Kiezers willen <br/> betaalbare energie voor iedereen

Een warme woning, betaalbare stroom en geen zorgen over afhankelijkheid van instabiele regimes – dat wil iedereen. Door lokaal te besparen en op te wekken, houden we de energiekosten laag én krijgen bewoners meer grip op hun energiekosten. De energietransitie is niet alleen noodzakelijk, maar ook een kans: voor nieuwe bedrijvigheid, banen en betrouwbare energievoorziening dicht bij huis.  

Voorbeelden

Wat kan de gemeente doen?  Waarom is dit belangrijk?
De gemeente maakt haar ambities zoals in de Regionale Energie Strategie (RES) vastgelegd waar en maakt nieuw beleid voor de energietransitie na 2030.   De afspraken zoals vastgelegd in de RES  zijn essentieel om de klimaatdoelstellingen te halen. De afspraken voor 2030 zijn geen einddoel, maar een tussendoel op weg naar een klimaatneutraal 2050. 
De gemeente ondersteunt lokale energie- en warmtegemeenschappen actief.   In de Energiewet 2025 en Wet Collectieve Warmte krijgen zij een formele rol. Lokaal eigendom houdt opbrengsten in de regio.  
De gemeente kiest bij zon- en windprojecten voor natuurinclusief en dubbel ruimtegebruik en samenwerking met bewoners.   Minder ruimtebeslag, meer draagvlak en meer biodiversiteit. Vanuit de RES zijn hiervoor handreikingen gemaakt waarvan gemeenten gebruik kunnen maken.  
De gemeente ondersteunt inwoners in het maximaal gebruik maken van de isolatiesubsidie van Nij Begun.   Energiebesparing door isolatie verlaagt de energierekening, het is belangrijk dat mensen deze subsidie optimaal inzetten.  
De gemeente waarborgt minimaal 50% lokaal eigendom van zon- en windprojecten.   Deze norm is verankerd in het Klimaatakkoord. Het leidt tot lagere energielasten en meer zeggenschap van omwonenden.
De gemeente stimuleert natuurlijk isolatiemateriaal bij isolatieprojecten.   Biobased isolatie is comfortabeler, gezonder én vermindert afhankelijkheid van geïmporteerde producten.  Daarnaast betekent het een grote besparing van fossiele grondstoffen en CO2-uitstoot.
De gemeente geeft bewonersinitiatieven voor ontwikkeling van warmtenetten de ruimte.    Kleine warmtenetten zijn snel te realiseren en vergroten lokaal draagvlak.  Ook sluit het aan op Wet Collectieve Warmte.

4. Kiezers willen een groene en gezonde leefomgeving

Een groene omgeving is veel meer dan een mooi uitzicht. Bomen en planten zorgen voor schaduw, koelte en schone lucht. Ze maken buurten aantrekkelijker, gezonder en socialer. Tegelijkertijd helpen groene en waterrijke wijken om schade door hitte en hoosbuien te voorkomen. Luchtvervuiling door mobiliteit, landbouw en houtstook moet omlaag. Investeren in groen levert winst op: voor de gezondheid, de veiligheid én de woningwaarde.  

Voorbeelden

Wat kan de gemeente doen?  Waarom is dit belangrijk?
De gemeente investeert in vergroening van versteende wijken. Dit gebeurt zonder het gebruik van pesticiden en de gemeente stimuleert haar inwoners om hetzelfde te doen.  Groene wijken verhogen leefbaarheid en vastgoedwaarde, en verlagen zorg- en klimaatkosten.  
De gemeente stimuleert bewoners om tuinen, daken en gevels te vergroenen met inheemse en biologische planten. Dit gebeurt door middel van subsidies en begeleiding.   De kleine maatregelen hebben groot effect op klimaatbestendigheid en biodiversiteit. Subsidies stimuleren participatie en gedragsverandering.  
De gemeente koppelt rioleringsprojecten aan klimaatadaptieve inrichting en meer groen.   Efficiënte integratie van investeringen bespaart kosten en versterkt de wijkkwaliteit.  
De gemeente bevordert schone mobiliteit door laadinfra, deelvervoer en milieuzones.   Dit vermindert uitstoot en verbetert de luchtkwaliteit. Met helder beleid en de juiste regelgeving is dit aantrekkelijk voor zowel inwoners als bedrijven.  
De gemeente zet actief in op ecologisch bermbeheer  Dit vergroot de biodiversiteit en ook de aantrekkelijkheid en leefbaarheid van de leefomgeving. 
De gemeente zorgt voor een betere ontsluiting van de groene ruimte voor wandelaars en fietsers  Dit nodigt uit tot meer bewegen en ontmoeten. Het verhoogt de aantrekkelijkheid en  toegankelijkheid van de omgeving. 
De gemeente zet zich in op het behoud en de ontwikkeling van stadsnatuur.  Dit vergroot de biodiversiteit en klimaatbestendigheid binnen de bebouwde kom. Ook verbetert dit de leefomgeving voor stadsbewoners. 

5. Kiezers willen <br/>onafhankelijkheid van <br/>buitenlandse grondstoffen

In een wereld waarin grondstoffen steeds schaarser én politiek gevoeliger worden, is lokale onafhankelijkheid een strategische noodzaak. Door in te zetten op hergebruik, biobased materialen en circulaire productie maken we onze economie gezonder, onafhankelijker en veerkrachtiger en versterken we het verdienvermogen van boeren en bedrijven dichtbij. 

Voorbeelden

Wat kan de gemeente doen?  Waarom is dit belangrijk?
De gemeente sluit aan bij nationale circulaire doelen en vertaalt deze naar lokaal uitvoerbaar beleid.   De beschikbaarheid van kritieke grondstoffen staat onder druk. De gemeente kan dit sturen via inkoop, opdrachtgeverschap, ruimtelijk beleid, vergunningen en subsidies. 
De gemeente stelt circulaire inkoopcriteria op, bijvoorbeeld bij projecten met betrekking tot infrastructuur.   Dit zorgt voor een grote besparing mogelijk op materiaalgebruik. Daarnaast sluit het aan bij nationale aanbestedingsregels..  
De gemeente stimuleert gebruik van biobased materialen in bouw en renovatie en past dit toe in eigen vastgoed.   Dit maakt de bouwsector minder afhankelijk van fossiele grond- en brandstoffen én biedt boeren een nieuw verdienmodel (bijv. vezelteelt).  
De gemeente ondersteunt de reparatie-economie door samenwerking met bedrijven en (bewoners)initiatieven, zoals Repair Café’s.  Dit leidt tot lagere consumptiedruk, sterkere gemeenschappen én lokale economie. De gemeente kan via campagnes en infrastructuur gedragsverandering stimuleren.  
De gemeente stimuleert deelconcepten zoals deelauto’s of deelgereedschap.   Dit is niet alleen voordeliger voor de gebruikers, maar bespaart ook veel grondstoffen. 
De gemeente zet actief in op verdere gescheiden inzameling van afval, bijvoorbeeld door aparte inzameling van plastic.   Dit draagt bij aan efficiënter grondstofgebruik, mits dit zo gemakkelijk mogelijk wordt gemaakt om de gewenste gedragsverandering teweeg te brengen.  

6. Kiezers willen gezond leven

Gezondheid begint bij de omgeving waarin je woont. Gemeenten hebben directe invloed op luchtkwaliteit, geluid, groen in de buurt en voedsel uit de omgeving. Dat biedt kansen om inwoners langer gezond te houden en tegelijkertijd zorgkosten terug te dringen. Investeren in gezondheid is dus óók investeren in een sterke lokale economie. 

Voorbeelden

Wat kan de gemeente doen?   Waarom is dit belangrijk?
De gemeente weert bestrijdingsmiddelen waaronder glyfosaat op haar grondgebied en in ieder geval rond kwetsbare gebieden zoals woningen, scholen en ziekenhuizen. De gemeente neemt hiervoor regels op in het Omgevingsplan.  Dit is noodzakelijk voor het beschermen van de gezondheid van inwoners én het bodemleven.  
De gemeente stelt normen op voor geluidsarm ontwerp en rustige zones in de wijk.  Eventueel overlast veroorzakende bedrijvigheid moet actief worden verplaatst.  Dit is goed voor concentratie, nachtrust en mentale gezondheid van bewoners. 
De gemeente beperkt lichthinder door beleid te voeren op verlichting en reclame en donkerte te stimuleren.   Donkerte is essentieel voor slaap en biodiversiteit. Ook verlaagt het energiekosten en vermindert stress.  
De gemeente maakt gezonde voeding onderdeel van lokaal beleid, in samenwerking met scholen, sportverenigingen en ondernemers.   Een gezonde eetomgeving leidt tot lagere zorgkosten en versterkt het welzijn van jongeren. 
De gemeente investeert in recreatief groen dichtbij huis, vooral in versteende wijken.   Een groene omgeving bevordert bewegen, verlaagt stress en verhoogt de vastgoedwaarde.

7. Kiezers willen gezond voedsel van <br/>regionale landbouw

Een gezond bord eten begint bij een gezonde landbouw. Gemeenten kunnen de landbouw versterken die niet alleen voedsel produceert, maar ook zorgt voor natuur, schoon water en een mooi buitengebied. Door boeren perspectief te bieden met duidelijke keuzes in ruimtelijk beleid, voedselbeleid en gebiedsontwikkeling ontstaat een win-win voor inwoners én ondernemers.  

Voorbeelden

Wat kan de gemeente doen?   Waarom is dit belangrijk?
De gemeente ondersteunt natuurinclusieve landbouw als voorkeursrichting in beleid en uitvoering. De gemeente stimuleert agroforestry en het sluiten van kringlopen.   Dit draagt bij aan een gezonde, toekomstbestendige sector van de Groninger landbouw. Er zijn in Groningen al talloze voorbeelden aanwezig.  
De gemeente maakt korte voedselketens aantrekkelijk door vergunningverlening voor lokale verkoop simpel te maken.   Dit verhoogt het verdienvermogen van boeren en versterkt de regionale economie.  
De gemeente stimuleert boeren bij het ontwikkelen van nevenactiviteiten waardoor extensivering mogelijk wordt.   Dit zorgt voor meer diversiteit op het erf, extra verdienmodellen voor boeren en levendige buitengebieden.  
Gemeente maakt voedsel een eigenstandig beleidsthema en zet in op lokale, biologische en plantaardige ketens waarin boer en bewoner samenwerken.   Voedsel raakt gezondheid, economie, duurzaamheid én leefbaarheid.  

8. Kiezers willen een rijke natuur

Een landschap met natuur dichtbij maakt gemeenten aantrekkelijker, gezonder en klimaatbestendiger. De gemeente beschermt niet alleen de natuur, maar versterkt haar ook actief en zet minimaal in op een ‘Basiskwaliteit Natuur’. Samen met bewoners, natuurorganisaties, boeren en ondernemers. Gemeente en provincie werken samen om de gemaakte afspraken over te realiseren natuur te halen. 

Voorbeelden

Wat kan de gemeente?    Waarom is dit belangrijk?
De gemeente vergroot de biodiversiteit door natuur te versterken dichtbij huis, met name in bebouwde gebieden.    Natuur in de buurt verlaagt recreatiedruk op kwetsbare gebieden, verhoogt de leefkwaliteit en is aantrekkelijk voor bewoners en bedrijven.  
De gemeente stimuleert de aanleg van landschapselementen zoals heggen, poelen en houtsingels via gebiedsgericht beleid.   Dit verhoogt de aantrekkelijkheid, versterkt biodiversiteit en maakt waterbeheer en landbouw klimaatbestendiger.  
De gemeente past ecologisch bermbeheer toe en betrekt bewoners bij inrichting en monitoring.   Dit verlaagt onderhoudskosten, verbetert ecologische impact vergroot het draagvlak onder bewoners. 
De gemeente ontwikkelt een biodiversiteitsvisie en koppelt deze aan het Omgevingsplan.   De bundeling van ambities voorkomt versnippering, vergroot het effect en maakt de aanspraak op subsidie uit de Provincie of van het Rijk mogelijk. 
De gemeente vergroot de biodiversiteit in de gebouwde omgeving via groene daken, gevelgroen en de toepassing van een groennorm.   Dit verhoogt de aantrekkelijkheid van de omgeving, de vastgoedwaarde en verlaagt hittestress.  
De gemeente realiseert de verbinding tussen de Onlanden en het Reitdiep langs de gemeentegrens met gemeente Westerkwartier. Dit versterkt een belangrijke ecologische corridor. Het bevordert biodiversiteit, vergroot de natuurbeleving en draagt bij aan een robuust, klimaatbestendig landschap.

9. Kiezers willen invloed en betrokkenheid

Inwoners weten vaak precies wat er speelt in hun buurt of dorp. Gemeenten die inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties op tijd en serieus betrekken, nemen betere besluiten en krijgen meer draagvlak. Dat voorkomt vertraging én levert plannen op die echt werken. De Omgevingswet maakt participatie verplicht bij visies, plannen en vergunningen – en biedt gemeenten de kans om participatie stevig te verankeren in beleid én uitvoering.  

Voorbeelden

Wat kan de gemeente?  Waarom is dit belangrijk?
De gemeente maakt een helder kader voor participatie zoals bedoeld in de Omgevingswet. De Omgevingswet biedt verplichtingen rondom participatie, echter het is aan de gemeente om hieraan invulling te geven. Een helder participatiekader geeft burgers duidelijkheid over hun wijze van invloed uitoefenen op ontwikkelingen in hun directe omgeving. 
De gemeente maakt gebruik van het uitdaagrecht (per 1 januari 2025 wettelijk verankerd) en communiceert hier actief over.  Met het uitdaagrecht kunnen bewoners en maatschappelijke organisaties taken van gemeente, provincie of waterschap overnemen als zij denken het slimmer, beter, goedkoper of anders te kunnen doen.  

Verder praten?

Profiel Jan-Willem Lobeek

Jan-Willem Lobeek

Directeur-bestuurder; werkdagen: ma, di, wo, do, vr

06 21882870 j.lobeek@nmfgroningen.nl LinkedIn
Profiel Bas Hollander

Bas Hollander

Beleidsmedewerker Ruimtelijke Ordening en Klimaatadaptatie werkdagen: ma, wo, do, vr

06 28968818 b.hollander@nmfgroningen.nl LinkedIn