Volle bak en volle buik tijdens Meet & Eat Voedselverspilling

3 april 2017

Volle bak en volle buik tijdens Meet & Eat Voedselverspilling

Op 23 maart kwamen zo’n 70 mensen samen in ontmoetingscentrum EdanZ in Groningen voor een Meet & Eat over voedselverspilling. Voorafgaand aan de bijeenkomst haalden we bij diverse restaurants, bakkerijen, supermarkten en groothandels rond de 300 (!) kilo prima voedsel op, die anders verloren was gegaan. Van deze grote hoeveelheid eten hebben we met diverse vrijwilligers een heerlijke maaltijd gekookt en nog ruim eten kunnen meegeven aan de bezoekers.

Door voedselverspilling gaat veel goed voedsel verloren, en terugdringen blijkt een uitdaging. De horeca is verantwoordelijk voor 14% van de totale voedselverspilling, de consument zelfs voor 42%. Tijdens deze Meet & Eat zijn we met elkaar in gesprek gegaan over de mogelijkheden om voedselverspilling tegen te gaan.

We hebben inspirerende voorbeelden gezien van De Groene Varkens en AND cheese trade en meegedacht over nieuwe initiatieven, zoals de sociale koelkasten. Ook hebben we samen gegeten van eten dat anders weggegooid zou worden. Tot slot hebben we in de workshopronde gepraat over mogelijke oplossingen en de rol van de Natuur en Milieufederaties hierin.

Presentatie Anita Marskamp van de Groene Varkens
Anita Marskamp vertelde over haar project ‘De Groene Varkens’ in Assen. Vanuit de gedachte dat er in de wereld nog veel honger is en tegelijk veel voedsel wordt verspild, brengen Anita en haar man 4 varkens groot met afval/schillen. Een groot deel van dit ‘afval’ wordt ingezameld door de school in Marsdijk. In ruil kan er gewandeld en geknuffeld worden met de varkens. Uiteindelijk worden deze varkens geslacht: van afval naar vlees. Meer weten hierover? Bekijk haar presentatie (pdf) of ga naar www.degroenevarkens.nl.

Presentatie van Geerte de Jong, initiatiefnemer van de sociale koelkasten in Groningen
Geerte de Jong is initiatiefnemer van de sociale koelkasten. Het idee is ontstaan vanuit twee sporen: veel mensen gooien (kleine) kliekjes weg en tegelijk is er een groep mensen die maandelijks tekort komt, maar net niet in aanmerking komt voor de voedselbank. Stel; je zet op een centrale plek een koelkast neer waar iedereen iets eetbaars (kliekjes) in kan leggen en iets uit mag halen. Dan heb je een sociale koelkast. Dit idee is nog in ontwikkeling, dus vroeg Geerte om input: hoe maak je het ‘hufter-proof’ en hoe zorg je ervoor dat het netjes blijft (geen verschimmelde producten). Er kwamen veel goede ideeën uit de zaal, waaronder het instellen van een beheerder, geen vlees mogen plaatsen, restaurants betrekken, etc.

Presentatie ‘Het tweede leven van kaas” van Dave Bakker van AND Cheese trade
Dave Bakker vertelt over zijn circulaire onderneming en de manier waarop zijn bedrijf een tweede leven geeft aan kaas. Doel is voedselverspilling tegengaan d.m.v. het samen ontwikkelen en op de markt brengen van Circular Food Products. Veel kaas komt niet in de schappen terecht omdat het bij het productie-, verwerking- en of verpakkingsproces al wordt afgekeurd. AND Cheese trade geeft deze kaas een nieuw leven. Lees meer hierover in zijn presentatie.

Workshops
Zes groepjes zijn tijdens de Meet & Eat aan de slag gegaan met het beantwoorden van een aantal vragen over voedselverspilling. De Natuur en Milieufederaties vroegen aan het publiek mee te denken over de rol van de Natuur en Milieufederaties binnen dit thema. Hieronder de uitkomsten per vraag.

Verspilling in het huishouden
De eerste vraag die gesteld werd ging over verspilling binnen het eigen huishouden. Want wat zijn nu de voornaamste oorzaken van verspilling? Bijna elk groepje noemde ‘teveel inkopen’, samen met een ‘verkeerde planning’ als belangrijke oorzaken. Soms eet je nou eenmaal onverwacht niet thuis, terwijl je dit wel verwachte en dan blijft eten liggen. Een gevolg daarvan is dat voedsel bederft en weggegooid kan worden. Andere redenen die werden gegeven waren dat er te veel gekookt wordt, dat de supermarkten door de grote verpakkingen verspilling in de hand werken en dat aanbiedingen ervoor zorgen dat mensen teveel voedsel inkopen.

Het hoekje van de koelkast
Verder werd aangegeven dat producten wel eens ‘vergeten’ worden, omdat ze bijvoorbeeld in een hoekje van de koelkast liggen of anderszins verkeerd bewaard worden. Als oplossing hiervoor werd een beter ontwerp van de koelkast aangedragen. Andere redenen die werden gegeven waren dat producten niet altijd aan de verwachtingen voldoen en dat mensen te veel naar houdbaarheidsdata kijken in plaats van zelf te beoordelen of iets nog eetbaar is. Ook werden ‘verkeerd kliekjes management’, kinderen die niet alles lusten en loyaliteit naar marktlui als oorzaken aangewezen.

Wat houdt je tegen?
De vraag die daarop volgde ging over belemmeringen om voedselverspilling verder tegen te gaan. Vrijwel alle groepjes noemden de houdbaarheidsdata als belemmering, verschillende partijen zijn bang voor rechtszaken en claims en dit werkt verspilling volgens de deelnemers in de hand. Ook is er veel onwetendheid over deze data, wat zijn de verschillen tussen THT en TGT? Bovendien zijn het volgens de deelnemers retailers die sturen op THT zodat er meer verkocht wordt. Verder worden de hoge kwaliteitseisen van de huidige consument als belemmering gezien, want consumenten willen té perfect voedsel waardoor er veel voedsel verloren gaat.

Geen nee verkopen
Bovendien willen de supermarkten geen nee verkopen, om de consumenten ook op aanbodvlak tevreden te houden. Andere belemmeringen die werden genoemd zijn gemak en een gebrek aan tijd en motivatie: mensen hebben een drukke en onregelmatige leefstijl waardoor voedselgebruik varieert en waardoor er niet altijd tijd is om te koken. Ook vervreemding van voedsel werd als belemmering gezien om verspilling tegen te gaan, eigen zintuigen worden nauwelijks gebruikt, er is een gebrek aan voedselkennis, en het gemak waarmee voedsel verkrijgbaar is laat het achterliggende proces en de erin gestopte energie niet zien.

Het kost toch maar een euro
Eén groep noemde ook dat de boeren niet goed op de markt zouden inspelen en dat het voedsel te goedkoop zou zijn. Goedkoop eten zorgt voor meer verspilling: “Het kost toch maar een euro.” Verder werden de verpakkingsgrootte, de kilo knaller, de hamsterweken en de opvoeding van de ‘jeugd’ als belemmeringen gezien.

Voedselverspilling: net een soap
Tot slot vroegen wij de deelnemers wat een rol voor de Natuur en Milieufederaties zou kunnen zijn in bovenstaande belemmeringen. Dit leverde een gevarieerd aantal antwoorden op; veel groepjes noemden bewustwording bij het brede publiek (maak een soapserie) en voorlichting als belangrijke taak voor de federaties (aansluiting bij onderwijsprogramma’s). Als ideeën werden bijvoorbeeld voedseleducatie en schooltuinen aangedragen.

Campagne, platform en bewustwording
Daarnaast moet er volgens de deelnemers een SIRE-achtige campagne worden opgestart om zo de houdbaarheidsdata van voedselproducten aan de kaak te stellen. Maar ook partijen bij elkaar brengen is een rol die de federaties toebedeeld krijgt, bijvoorbeeld horeca met consument of boer met consument. De federaties moeten volgens de deelnemers een actief netwerk/platform bieden, om er zo voor te zorgen dat er meer mensen samen gaan werken. Een andere rol die de federaties kregen toebedeeld was de kracht van de consument benadrukken en duidelijk maken dat de consument een hele belangrijke rol speelt in ons voedselsysteem. Zij stemmen dagelijks met hun vork, en als de consument veranderingen wil begint dat bij zijn of haar eigen gedrag. Daarnaast kun je de consument aanspreken op zijn portemonnee, het weggooien van eten is ook het weggooien van geld.

Circulair
Verder werd het promoten van een circulaire keten op het gebied van voedsel gezien als rol, zodat mensen onbewust goede producten kopen. Ook het aanleren van vaardigheden met eigen voedselproductie, voedselverspilling aan de orde stellen, mensen leren koken met pure ingrediënten, het opstarten van voedselprojecten in wijkcentra, het ondersteunen van lokale voedselproductie initiatieven en het ondermijnen van de machtspositie van supermarkten zouden taken kunnen zijn voor de federaties. Er werd ook een idee aangedragen om te lobbyen bij de overheid om vervuilers -of verspillers- te straffen. Genoemd werd dat de retailers sturen op THT, omdat het voor hun bedrijf rendabel zou zijn als spullen weggegooid worden omdat de klant dan nieuwe moet kopen.

Lees ook het artikel ‘Smullen van afval bij No Waste Diner uit het Dagblad van het Noorden (pdf) en download hier het recept van het lekkere toetje (op veler verzoek).

We kijken terug op een geslaagde Meet & Eat. En dank aan alle vrijwilligers van o.a. The Free Cafés, Voetspot Groningen en Drenthe, YFM Groningen en Eetbare Stad Groningen. Een avond vol goede ideeën om voedselverspilling te verminderen.