Update datacenters Groningen

29 juli 2022

Update datacenters Groningen

Landelijke regels voor datacenters: wat betekent dit voor Groningen en hoe staat het er nu voor?

De Natuur en Milieufederatie Groningen heeft begin dit jaar (17 januari 2022) een achterbanbijeenkomst over datacenters georganiseerd. Kort daarna heeft het Rijk in februari een besluit genomen om de vestiging van nieuwe grootschalige (hyperscale) datacenters voorlopig te stoppen. De groei van met name het aantal hyperscale datacenters en de discussie hierover, zoals bij de plannen van Meta / Facebook in Zeewolde vorig jaar, heeft het Rijk doen besluiten de regie hierover naar zich toe te trekken en beleid op te stellen.

Minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) De Jonge : ‘Nederland is te klein en de schaarste is te groot om slordig om te gaan met onze ruimte of met onze energie. En dus moeten we de juiste keuzes maken. Vestiging van hyperscale datacentra – die veel ruimte en energie vragen – worden daarom strikt gereguleerd en zijn slechts op enkele plekken nog mogelijk.’ Inmiddels is het Rijk bezig met het opstellen van landelijke regels. De ontwerpregeling is onlangs bekendgemaakt. Naar verwachting wordt de regeling eind dit jaar vastgesteld.

Via deze brief informeren wij u in het kort over de inhoud en strekking van dit beleid. Ook staan we nog even stil bij de laatste ontwikkelingen rond de plannen van datacenters in onze provincie.

Wat is de strekking van het besluit?
Het besluit regelt dat gemeenten in een bestemmingsplan of in een omgevingsplan geen nieuwe hyperscale datacenters mogen toelaten. Zij moeten hun bestemmingsplan of omgevingsplan hierop aanpassen. Alleen in bijzondere situaties kan het Rijk op verzoek van een gemeente hiervan afwijken en ontheffing verlenen.

Wat is een hyperscale datacenter?
•    Een hyperscale datacenter is een rekencentrum of datacentrum van meer dan 10 hectare en waarvan het elektrisch aansluitvermogen 70 megawatt (hierna: MW) of meer bedraagt, waar ondersteuning wordt gegeven voor dataverkeer of dataopslag.
•    De afbakening geeft in de praktijk een te onderscheiden categorie grote datacentra waarvan er in Europa een paar per land aanwezig zijn.
•    Het gaat bij de 10 hectare om het grondgebonden oppervlak van bouwwerken met deze functie, omvang en energieverbruik die in onderlinge samenhang als een geheel functioneren. Een cluster van verschillende afzonderlijke kleinschalige datacentra die zelfstandig opereren, valt dus niet onder de definitie van hyperscale datacentrum.

Waar zijn grootschalige datacenters nog toegestaan?
De regeling verbiedt nieuwvestiging van hyperscale datacentra in ons land met uitzondering van 2 gebieden:
•    Een locatie in de Noord-Hollandse gemeente Hollands Kroon (aansluitend op een bestaand bedrijventerrein);
•    Het grondgebied van de voormalige gemeente Eemsmond (nu onderdeel van Het Hogeland).
Er is gekozen om deze uitzondering toe te staan vanwege de volgende redenen:
•    De gebieden bevinden zich aan de rand van Nederland waar voldoende ruimte is;
•    Hier bevinden zich al hyperscale datacentra en
•    Door de ligging bij aanlandplaatsen van duurzame energie (wind op zee) is voldoende groene stroom voorradig.

In deze gebieden kunnen provincies en gemeenten op basis van hun bevoegdheden via de provinciale verordening en via de verlening van omgevingsvergunningen of in het gemeentelijke bestemmingsplan of omgevingsplan nader regelen of en waar hyperscale datacentra concreet gevestigd kunnen worden. De provincies en de gemeenten kunnen daarbij ook nadere eisen stellen aan (onder andere) de landschappelijke inpassing.

Hoe zit het met lopende aanvragen?
Vergunningaanvragen die zijn ingediend vóór 16 februari 2022 mogen nog afgehandeld worden. Aanvragen die na deze datum zijn ingediend (buiten de genoemde gebieden) kunnen niet meer vergund worden. Er is voor deze datum gekozen omdat dit de datum is waarop de minister voor VRO een voorbereidingsbesluit heeft genomen. In dit voorbereidingsbesluit heeft de minister verklaard dat er regels en beleid worden opgesteld voor hyperscale datacentra. Het voorbereidingsbesluit werkt door in alle bestemmingsplannen en perken deze waar nodig ook in. Gemeenten krijgen een jaar de tijd de aangepaste regels te verwerken in hun omgevingsplan.

Wat zijn de ontwikkelingen in Groningen?
Hieronder een korte impressie van de belangrijkste plannen in de provincie Groningen.

Fivelpoort, Eemsdelta
Dit voorjaar heeft de gemeente Eemsdelta aangegeven de procedure voor het bestemmingsplan Fivelpoort 2, om de mogelijkheid van een datacenter van 15 hectare mogelijk te maken, te staken. De nieuwe rijksregeling is hiervoor de belangrijkste reden. De initiatiefnemer (Google) heeft aangegeven de mogelijkheden te onderzoeken voor de bouw van een kleiner datacenter op het bestaande bedrijventerrein Fivelpoort 1. Een kleiner datacenter past in het bestemmingsplan.

Gebied A7-N33
De provincie en gemeenten Midden-Groningen, Oldambt en Veendam hebben een visie (ruimtelijk-economisch perspectief) opgesteld voor de A7-N33 regio. In de visie wordt ook gezocht naar ontwikkelingsruimte voor nieuwe grootschalige bedrijven, waaronder datacenters. Op de conceptvisie, die eind 2021/begin 2022 ter visie heeft gelegen, kwam veel verzet vanuit het gebied tegen de mogelijke aanwijzing van een zoekgebied voor deze grote (XXL) bedrijven tussen Scheemda en Westerlee. De overheden hebben gehoor gegeven aan de bezwaren en het zoekgebied geschrapt. Er volgt nu wel onderzoek naar ontwikkelingsmogelijkheden voor grootschalige bedrijven in de Eekerpolder. Datacenters mogen in de A7-N33 zone, gelet op de landelijke regels, echter niet groter zijn dan 10 hectare.

Oostpolder, Het Hogeland
Gemeente Het Hogeland heeft een zienswijze ingediend tegen het ontwerpbesluit omdat het Rijk het hele grondgebied van de voormalige gemeente Eemsmond openlaat voor de vestiging van datacenters. De gemeente vindt dit gebied veel te groot en wil zelf de regie pakken en alleen na een zorgvuldige afweging eventueel datacenters toestaan in de Oostpolder. De gemeente wil ook in gesprek met de minister over de regels.

Westpoort, Groningen
De mogelijke komst van een (extra) datacenter op Westpoort hing al in de lucht. Onlangs heeft Google bekendgemaakt een kavel te kopen om de bouw van een datacenter van 8 hectare mogelijk te maken. Met deze omvang blijft het bedrijf onder de grens van een ‘hyperscale datacenter’. Het datacenter past ook in het geldende bestemmingsplan.

Provincie Groningen
De provincie Groningen is bezig met het opstellen van een nieuwe Omgevingsvisie. Het is de bedoeling dat het nieuwe omgevingsbeleid in 2023 wordt vastgesteld. Deze zomer is het ‘Koersdocument’ opgeleverd, waarin de uitgangspunten van het nieuwe beleid zijn opgenomen. Over datacenters staat hierin het volgende: ‘Datacenters nemen een bijzondere plek in binnen de bedrijvigheid. Datacenters kunnen zich alleen vestigen op plekken waar voldoende beschikbaarheid is van energie, van water (koel- en afvalwater) en van milieugebruiksruimte, in het bijzonder geluidsruimte. Op dit moment is er wettelijk gezien alleen ruimte voor hyperscale datacenters binnen de voormalige gemeente Eemsmond. De provincie volgt deze inperking. In de planontwikkeling rond de Eemshaven kijkt zij samen met de gemeente Het Hogeland naar een eventuele plek voor dergelijke hyperscale datacenters in het gebied.

Standpunt Natuur en Milieufederatie
De Natuur en Milieufederatie Groningen heeft nog geen formeel standpunt ingenomen over (hyperscale) datacenters. Wel volgen wij kritisch de verschillende plannen op dit terrein in onze provincie en reageren wij waar nodig ook op initiatieven en beleid van overheden.