25 oktober 2024

Abonnees van Dagblad van het Noorden kunnen hier ook het artikel lezen dat verscheen naar aanleiding van het symposium.

‘Simpelweg te laat’

Volgens Diederik Samsom zijn we voor het oplossen van onze problemen simpelweg te laat om een nieuw economisch systeem op tuigen. Als architect van de Europese Green Deal heeft Samsom dit uitgangspunt gebruikt om het bestaande economische systeem juist in te zetten als een middel om de noodzakelijke veranderingen door te voeren. Ondanks alle belemmerende randvoorwaarden.

Innovatie

Daarbij hoort ook het uitgangspunt dat we onze voetafdruk weten te halveren. Innovatie ziet hij als een belangrijk stuk van de puzzel en hij schetste daarover een optimistisch en hoopvol beeld. Of het nu gaat om de opschaling van schone en duurzame energie of de grote vlucht die bijvoorbeeld gekweekte proteïne zal nemen in de komende jaren.

De volgende cruciale emancipatiegolf

Op inspirerende wijze zette Jessica den Outer vervolgens uiteen hoe de rechten van de natuur als de volgende emancipatiegolf van cruciaal belang zijn om de biodiversiteit te beschermen. Hoewel het denken over rechten van de natuur wellicht vooral een juridisch en filosofisch vraagstuk lijkt, benadrukte ze dat het in wezen gaat om een burgerbeweging. Het zijn de milieugroepen en ruim 400 burgerinitiatieven die dit gedachtegoed de wereld in hebben gebracht en voor prachtige resultaten hebben gezorgd.

Het recht om te floreren

Zo is in Ecuador voor de natuur het recht om te floreren opgenomen in de grondwet. In Spanje is er een wet waardoor inwoners mogen opstaan om de rechten van lagune Mar Menor te vertegenwoordigen. In Nieuw Zeeland heeft de Whanganui rivier rechtspersoonlijkheid verkregen. De rivier wordt vertegenwoordigd en beheerd door de overheid, de Maori en een voogd die voor de rivier spreekt.

Beweging komt van onderop

Jessica den Outer benadrukte dat het agenderen van het gedachtegoed van rechten van de natuur lokaal al veel verandering heeft bewerkstelligd, ook al heeft natuur nog niet een echte juridische status. Bijvoorbeeld binnen gemeenten. Grote veranderingen beginnen met een kleine groep mensen die het anders willen. De beweging van onderop maakt het verschil, zeker als deze beweging groter wordt. De politiek zal uiteindelijk volgen.

Compacte steden of verspreide dorpen

Rienk Kuiper van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) benadrukte hoe scenario’s kunnen helpen bij politieke keuzes over ruimtegebruik in een drukbezet land als Nederland. In 2023 presenteerde het PBL vier mogelijke toekomstbeelden voor Nederland in 2050, elk met een eigen kijk op de samenleving en een andere invulling van de ruimte. Wonen we in 2050 vooral in compacte steden of verspreid in dorpen over het hele land?

In het scenario ‘Groen Land’ staat natuur voorop, met een focus op duurzaamheid en een consumptiegebonden budget. In ‘Snelle Wereld’ draait het vooral om digitale verbindingen, terwijl fysiek contact minder belangrijk wordt. ‘Regionaal Geworteld’ legt juist de nadruk op lokale gemeenschappen en verbondenheid. In ‘Mondiaal Ondernemend’ hebben internationale bedrijven de overhand, met de mens die de natuur naar zijn hand zet.

Groningen

Vervolgens zoomde Rienk Kuiper in op Groningen. Daarbij wees hij op de samenhang met het watersysteem met Drenthe. Het water vasthouden bij onze buren helpt Groningen bij zowel schaarste als overvloed. Hij sloot af met de opmerking dat het op een wervende manier inzetten van scenario’s kan bijdragen om uit de impasse te komen waar we nu in zitten met alle ruimtelijke vraagstukken.

Panelgesprek

Het laatste onderdeel van het symposium was een panelgesprek tussen Jan-Willem Lobeek (NMG), Cas König (CEO Groningen Seaports) en Rienk Kuiper (PBL) onder leiding van Meriam Tuinhof (NMG).

Duurzaam ruimtegebruik

Samen gingen ze in gesprek over de toekomst van Groningen: hoe benutten we de ruimte in onze provincie, voor welke industrie is er wel of juist geen ruimte en hoe passen de natuur- en milieuopgaven in deze puzzel? Cas König vertelde over de duurzame stappen die Groningen Seaports maakt, zoals een nieuwe circulaire industriehub.

Jan-Willem Lobeek beaamde dat er ruimte is voor groene industrie in Groningen, maar dat we ook de durf moeten hebben om bepaalde bedrijvigheid te weren of af te stoten. Bovendien stelde hij dat de natuur niet verder in het gedrang mag raken. Samen met Rienk Kuiper schetsten ze verschillende scenario’s voor deze ruimtelijke uitdagingen, waarbij Rienk het belang van het hebben van een langetermijnvisie onderstreepte.

‘Doe klein, maar denk groot’

Na het panel reflecteerde Diederik Samsom nog kort op het symposium en sloot af met de oproep: ‘doe klein, maar denk groot’. Want de grote maatschappelijke en systemische veranderingen beginnen met kleine, haalbare stappen, maar moeten tegelijkertijd ondersteund worden door ambitieuze, wereldwijde doelen.

Stem van de natuur

Theatergroep Improsa gaf tijdens twee intermezzo’s de natuur letterlijk een stem en zorgde met een reeks quotes van sprekers en publiek voor een theatrale afsluiting van het symposium.