18 maart 2025
Tekst: Meriam Tuinhof
De Opnijprijs is dé Groningse prijs voor circulaire buurtinitiatieven. Jaarlijks reiken wij deze uit aan een project dat zich op een bijzondere manier inzet voor hergebruik en duurzaamheid. De prijs is bedoeld om inspirerende voorbeelden in het zonnetje te zetten en anderen aan te moedigen bewuster om te gaan met grondstoffen. Dit jaar gaat de Opnijprijs naar de Paradijsvogeltuin: een bijzondere, zelfvoorzienende gemeenschap in de Oosterparkwijk in Groningen, waar hergebruik en gemeenschapszin hand in hand gaan.
De Paradijsvogeltuin begon in 2020 op een oud bouwterrein in de Oosterparkwijk. Lang stond het terrein er verlaten bij, maar een aantal bewoners van een aangrenzend pand zagen kansen. Met hun idee schreven ze zich in voor een prijsvraag van de gemeente en wisten zo een startbedrag binnen te halen. Inmiddels telt de Paradijsvogeltuin zo’n 20 bewoners in zeven zelfgebouwde woningen en bruist de plek van creativiteit.
Wil je de afbeeldingen in groter formaat bekijken? Je vindt ze aan het einde van dit bericht.
Herbruikbaarheid staat centraal in alles wat hier gebouwd en gebruikt wordt. Bij het bouwen wordt plastic zoveel mogelijk vermeden, omdat het geen waarde heeft in een circulaire cyclus. Daarentegen kan staal nog worden ingeleverd en hergebruikt, en hout kan vergaan of verwerkt worden tot iets nieuws. De bewoners struinen Marktplaats af voor afgedankte materialen, zoals partijen pallets. ‘Als je bereid bent een beetje moeite in die pallets te stoppen, heb je hartstikke mooi hout om mee te bouwen,’ aldus Ilse de Gier, een van de bewoners. ‘Ik en mijn vriend werken in de festivalbranche. Podia worden vaak bekleed met grote festivaldoeken, die na het festival worden weggegooid. Die haal ik dan uit de container om hier te gebruiken als dakbedekking, of te vernaaien tot tuinkussens.’
Maar niet alleen in de bouw wordt circulair gedacht. Omdat de ondergrond van het terrein grotendeels uit beton bestaat, moest er een creatieve oplossing komen om te kunnen tuinieren. De bewoners creëren daarom hun eigen vruchtbare grond: een laag snoeiafval, gevolgd door een laag wol en een laag karton met daarbovenop een laag compost. Ilse: ‘De wol halen we gratis op bij boeren in de provincie, anders wordt het weggegooid. Een van de huizen hier is trouwens ook geïsoleerd met wol. En grote stukken karton halen we bijvoorbeeld bij fietsenwinkels vandaan. Dan gaan we eerst met z’n allen alle stukjes tape en stickers eraf halen!’. De vruchtbare grond gaat in plantenbakken gemaakt van oude stenen, waarin inmiddels groenten worden verbouwd. Er is composthoek ingericht waar ook buurtbewoners hun compost kunnen langsbrengen en aan de rand van het terrein is gestart met een voedselbos. Daarnaast wordt regenwater opgevangen voor gebruik in de tuin én wordt het gefilterd voor douche- en afwaswater.
De Paradijsvogeltuin is niet alleen een woonplek, maar ook een ontmoetingsplaats. ‘Als het hek open is, en dat is bijna altijd, is iedereen welkom’ vertelt Ilse. Er komen geregeld studenten langs om te studeren en buurtbewoners werken mee in de tuin of doen mee aan activiteiten, zoals een sessie liefdesbrieven schrijven of het NK Tegelwippen. In het hart van het terrein staat ‘het kasteel’, een grote kasachtige ruimte gebouwd van oude materialen. Hier mogen mensen activiteiten organiseren in ruil voor een bijdrage in de vorm van kennis of vaardigheden. Zo kreeg de Paradijsvogeltuin een gedicht in ruil voor de sessie liefdesbrieven schrijven.
Elke laatste vrijdag van de maand vergaderen de bewoners en de volgende dag wordt het terrein samen met buurtgenoten aangepakt tijdens een klusdag. Zo blijft de Paradijsvogeltuin niet alleen een plek om te wonen, maar ook een levendige gemeenschap waarin mensen elkaar helpen en inspireren. Met het winnen van de Opnijprijs krijgt de Paradijsvogeltuin de erkenning die het verdient. Het is een plek die laat zien dat hergebruik en gemeenschapszin hand in hand kunnen gaan en een tastbaar voorbeeld van hoe circulair leven eruit kan zien.
Als de hekken van het terrein open zijn, ben je altijd welkom om een kijkje te nemen. Maar je kunt ook aanhaken bij een van de evenementen in de Paradijsvogeltuin, zoals het zaaifeest op 12 april!
‘Een dag vol workshops, live muziek, wildplukwandelingen, lekker eten en drinken (paardenbloemenbier!!), de aftrap van de beeldenwedstrijd, een vuurtje en een goeie dosis gezelligheid’
Daar wil je toch bij zijn?
