Opinie: NAM, geef Noord-Groningen een toekomst!

21 augustus 2013

Groningen beeft. De bevolking wordt wakker geschud. We zitten op een gasbel en krijgen nu echt met de gevolgen te maken. Veel gebouwen ondervinden schade. Staatstoezicht op de Mijnen en KNMI brengen een alarmerend rapport uit. Conclusie: ‘het kan nog veel erger’. Wat zijn de risico’s en de gevolgen voor het gebied? Het Rijk en de NAM haasten zich om opdracht te geven voor allerlei onderzoeken. Onderzoek naar het versterken van gebouwen, naar het risico dat dijken en buizen breken, naar de (nieuwe) maximum sterkte van de bevingen. Zij hebben er alle belang bij de bevolking zo snel mogelijk gerust te stellen: de gaswinning moet doorgaan. Maar hoe onafhankelijk en hoe betrouwbaar is dat onderzoek? De provincie heeft de commissie Meijer opdracht gegeven de imagoschade in beeld te brengen. Een prima initiatief. Maar is dit voldoende om het vertrouwen van de mensen in de toekomst van hun gebied te herstellen?

Onlangs was ik in Krewerd, een oud dorpje op een wierde bij Delfzijl. Ik ben geschrokken van de schade: scheuren in de oude kerk (uit 1280), de graven op de begraafplaats beschadigd, een oude muur van een boerderij is ontzet en moest gestut. Eigenlijk overal schade. De mensen die ik sprak maken zich zorgen. Zorgen over de risico’s, hun veiligheid, hun bezit. Maar ook over het behoud van hun gebied. Een prachtig gebied met een rijke historie. En met veel oude, waardevolle gebouwen, vaak nog uit de middeleeuwen. Die nu, door de aardbevingen en de bodemdaling, schade oplopen. Hoeveel bevingen kunnen die gebouwen doorstaan? Gaan ook de wierden verzakken? Gaat ons cultureel erfgoed verloren? En wat gebeurt er met natuur en landschap als er leidingen knappen of mestsilo’s scheuren? Want de bevingen gaan door: in 1991 was er 1 beving, in 2000 waren er totaal 93 en de beving van 2 juli onder Garrelsweer bracht de teller voor dit jaar al op 71 aardschokken.

Bij Libau, de welstands- en monumentenadviseur in Groningen, heeft men geen volledig overzicht van de schade aan monumenten. Maar men weet wel dat zo’n 1200 van de 2600 monumenten in Groningen in het aardbevingsgebied liggen: bijna de helft van de rijksmonumenten in de provincie wordt bedreigd. De Stichting Oude Groninger Kerken heeft niet alleen schade aan de kerk van Krewerd: er zijn zeker 16 oude kerken met schade.

Daar komt bij dat lang niet alle schade al zichtbaar is. Als bij een beving de constructie is aangetast, iets is verschoven of verzakt, zal de rest van het gebouw zich langzamerhand gaan zetten. En daarbij ontstaan nieuwe scheuren. Daar kan een lange tijd overheen gaan.

En hoe gaat de NAM ermee om? De schade van de beving van 16 augustus 2012 is nog niet volledig in beeld gebracht, laat staan hersteld. De NAM heeft schadetaxateurs in de arm genomen die niet uit het gebied komen. En de eigenaren moeten de kosten van tijdelijke maatregelen voorlopig maar voorschieten: de NAM wil pas afrekenen als het werk helemaal klaar is. Is dit de manier om het vertrouwen met de bevolking te herstellen?

De onzekerheid, het wantrouwen, de angst, wordt niet weggenomen met onderzoek in opdracht van Rijk en NAM en geruststellende woorden van minister Kamp. Er is echt onafhankelijk onderzoek nodig. Het is dan ook een goed initiatief van de provincie om eigen onderzoek te laten doen door de commissie Meijer. Het onderzoek zou zich echter niet moeten beperken tot imagoschade.

De komende jaren zal de aardgaswinning doorgaan. En zullen de aardschokken in aantal en in hevigheid toenemen. Maar op een dag is het gas op en trekt de NAM zich terug. Welke maatregelen kunnen er nu genomen worden om te voorkomen dat het gebied straks verpauperd achterblijft? Om er voor te zorgen dat het cultureel erfgoed in goede staat behouden blijft en het gebied een toekomst heeft?

Die toekomst moet nu veilig gesteld worden. Nu wordt er aan het gas verdiend, dus nu zijn er kansen. De Natuur en Milieufederatie Groningen vindt dan ook dat de commissie Meijer, samen met bevolking en maatschappelijke organisaties en betaald uit de gasbaten, een goed plan zou moeten ontwikkelen voor de toekomst van het gebied. Een plan dat vertrouwen geeft. Een plan waar de mensen op kunnen bouwen!