Nieuwe Wet natuur: afbraak natuurbescherming

8 december 2011

Nieuwe Wet natuur: afbraak natuurbescherming

De regering heeft een wetsvoorstel gemaakt voor een nieuwe Wet natuur. Deze wet moet de Natuurbeschermingswet, de Flora- en faunawet en de Boswet gaan vervangen. De regering zegt dat de wet bedoeld is om de natuurwetgeving eenvoudiger te maken. Dat klopt: het wordt veel eenvoudiger. Alle natuur die niet op grond van Europees recht en verdragen beschermd moet worden, wordt onder de nieuwe wet niet meer beschermd. En de natuur die wel beschermd moet worden, wordt veel minder beschermd. Het huidige natuurbeleid is te ingewikkeld en belemmert economische ontwikkelingen, aldus het kabinet.

De verschillende natuur- en milieuorganisaties hebben bezorgd en boos gereageerd op het wetsvoorstel. Als deze wet doorgaat, gaat de natuur in Nederland nog sneller achteruit en sterven nog meer soorten uit. Dat is in strijd met internationale verdragen, dus grote kans dat Nederland hierover in conflict komt met Europa. Maar het kabinet vergeet ook dat de natuur een grote economische waarde heeft: recreatie en toerisme zijn een belangrijke bron van werkgelegenheid.

Wat betekent dit wetsvoorstel voor de provincie Groningen?

Natuurmonumenten en Ecologische hoofdstructuur (EHS)
De beschermde natuurmonumenten die niet als Natura2000-gebied zijn aangewezen, zoals de ‘Oeverlanden van het Schildmeer’, worden niet langer beschermd. Ook de ecologische hoofdstructuur wordt niet beschermd in de Wet natuur. De provincie zal moeten zorgen dat de EHS en (als de Provincie dat nodig vindt) de oeverlanden van het Schildmeer in gemeentelijke bestemmingsplannen worden beschermd. Of zij kan zelf een ‘provinciaal inpassingsplan’ (= provinciaal bestemmingsplan) maken. In een bestemmingsplan of inpassingsplan kan de grond wel een natuurbestemming krijgen, maar er kan moeilijk geregeld worden dat eigenaren van de grond eromheen daar rekening mee moeten houden.

Natura2000
De Natura2000-gebieden (Waddenzee, Noordzeekustzone, Lauwersmeer, Zuidlaardermeer, Leekstermeer, Lieftinghsbroek, Drentsche Aa) blijven min of meer beschermd, voor zover dat op grond van Habitatrichtlijn en Vogelrichtlijn verplicht is. Alle overige (natuur)waarden worden uit de instandhoudingsdoelstellingen geschrapt.

Dit betekent bijvoorbeeld voor de Waddenzee dat ‘landschappelijke kwaliteiten, met name rust, weidsheid, open horizon en natuurlijkheid inclusief duisternis’ niet langer zijn beschermd. De bouw van windmolens en hoge gebouwen aan de rand van de Waddenzee, ook buiten de haven- en industriegebieden, mag van het Rijk. De zeeprik, nauwe korfslak, grijze zeehond en gewone zeehond worden niet langer beschermd, tenzij de Provincie die bescherming alsnog regelt. Het blijft wel verboden zeehonden opzettelijk te doden, maar opjagen, vangen en per ongeluk doden wordt toegestaan. Vogels mogen (ook moedwillig) worden verstoord, tenzij daardoor de staat van instandhouding in gevaar komt. En dat valt in de praktijk vrijwel niet aan te tonen.

Jacht
De lijst met dieren waarop gejaagd mag worden, wordt uitgebreid (fazant, wilde eend, houtduif, grauwe gans, Canadese gans, rietgans, smient, kolgans, haas, konijn, wild zwijn, ree, damhert, edelhert). En in het vervolg mag er ook gejaagd worden in Natura2000-gebieden. Zo is het Lauwersmeer onder andere als Natura2000-gebied aangewezen ter bescherming van wilde eend, kolgans, smient en grauwe gans: daar mag straks op gejaagd worden. Dat geeft verstoring onder de andere vogels, maar dat mag onder de nieuwe wet.

Achtergrond

De Provincies krijgen in de nieuwe wet meer verantwoordelijkheid voor de bescherming van de natuur, maar minder bevoegdheden. Ze moeten beheerplannen maken voor de Natura2000-gebieden. De bescherming van die gebieden en van de overige natuurgebieden (ecologische hoofdstructuur, natuurmonumenten, enz.) is in de wet slecht geregeld en moet vooral in bestemmingsplannen geregeld worden.

Natuurvisie
De verantwoordelijkheid voor het behoud van biodiversiteit (zorgen dat het goed gaat met de in het wild levende soorten) en het beschermen van de Natura2000-gebieden wordt opgedragen aan de Provincie. Maar het Rijk maakt een ‘natuurvisie’. Daarin zal ‘het kabinet zijn inzet ten aanzien van het nationale en internationale biodiversiteitsbeleid neerleggen en aangeven hoe daarbij de verbinding met het economisch beleid wordt bewerkstelligd.’ Welke ruimte laat het Rijk hier voor eigen provinciaal beleid? Het lijkt erop dat de regering het beleid bepaalt en de provincie het gelag betaalt.

Vergunning
Ondernemers, overheden en instanties mogen voortaan zelf bepalen of hun plannen schadelijk kunnen zijn voor Natura2000-gebieden. Wanneer zij denken dat er geen ‘significant effect’ optreedt, hoeven zij geen vergunning aan te vragen. Is de Provincie het daar niet mee eens, dan zal de zij  moeten aantonen dat er wel schade aan de natuur kan ontstaan. Moeilijk voor de provincie, maar ook een groot risico voor ondernemers met plannen: zij weten pas achteraf waar ze aan toe zijn.

Conclusie
Met deze nieuwe wet wordt een eind gemaakt aan tientallen jaren natuurbeleid. Dat natuurbeleid moest er voor zorgen dat de achteruitgang van de natuur, vooral van het aantal soorten in Nederland, in 2010 zou stoppen. Dat is niet gelukt, de natuur gaat nog steeds achteruit, maar we waren een eind op weg. Dat wordt nu in één klap vernietigd. Als deze wet er komt, zijn we binnenkort weer terug bij af.

Kan dit allemaal op grond van de verdragen die Nederland heeft ondertekend en op grond van Europees recht? Nee, maar waarschijnlijk zijn er jarenlange procedures voor nodig om dat aan te tonen. Hoeveel schade wordt er ondertussen aangericht?