Gemeenten eigen verantwoordelijkheid in bescherming landschap

14 juni 2012

Gemeenten eigen verantwoordelijkheid in bescherming landschap

In het nieuwe bestemmingsplan voor het buitengebied van de gemeente Marum waren niet alle pingoruïnes beschermd. Hiertegen maakte de Natuur en Milieufederatie Groningen en de Stichting Zuidelijk Westerkier bezwaar en leverden de gemeente rapporten waaruit bleek dat er veel meer pingoruïnes zijn dan de gemeente wilde beschermen. De gemeente Marum stelde dat die rapporten niet van belang waren, omdat die andere pingoruïnes niet waren aangegeven op de kaart bij de Provinciale Omgevingsverordening (POV). De Raad van State deelt ons oordeel dat gemeenten verplicht zijn om zelf, los van de POV, te onderzoeken welke kleine landschapselementen beschermd moeten worden. Dit is een belangrijke uitspraak.

Kleine historische landschapselementen, zoals wierden, oude dijken, een kleinschalige, middeleeuwse verkaveling, pingoruïnes en reliëf uit de ijstijd zorgen voor een aantrekkelijk landschap. Maar die kleine landschapelementen zijn vaak ook van groot belang voor de natuur, de biodiversiteit: hier kunnen planten en dieren overleven tussen de grootschalige agrarische percelen. En het gaat meestal om hele oude, historische elementen, die deel uitmaken van de geschiedenis van onze provincie, onze wortels.

Bescherming kleine landschapselementen
In de grootschalige ruilverkavelingen in de vorige eeuw is veel van onze historie voorgoed verdwenen. Maar ook nu staat het landschap door schaalvergroting in de landbouw onder druk: grotere machines, grotere percelen, de kleine elementen staan in de weg en verdwijnen. Gelukkig heeft de provincie in de POV en de bijbehorende kaart regels gegeven om kleine landschapselementen te beschermen. Maar de Provincie kan niet alles regelen: de provinciale kaart geeft alleen het absolute minimum dat in ieder geval in gemeentelijke bestemmingsplannen beschermd moet worden.

In de gemeente Marum ligt een aantal pingoruïnes. In het nieuwe bestemmingsplan Buitengebied werden de meeste pingoruïnes echter niet goed beschermd. De Stichting Milieubeheer Zuidelijk Westerkwartier en de Natuur en Milieufederatie Groningen maakten hiertegen bezwaar. Daarbij verwezen wij naar verschillende rapporten waarbij de pingoruïnes in het gebied in beeld gebracht waren. De gemeente vond het echter niet nodig deze rapporten mee te wegen: de kaart bij de POV was volgens de gemeente betrouwbaar en volledig. Dus gingen wij in beroep bij de Raad van State en vroegen we aan de Provincie hoe volledig de kaart bij de POV is.

Het antwoord van de Provincie Groningen was duidelijk: alleen landschapselementen van provinciaal belang zijn op grond van de POV en de bijbehorende kaart beschermd. En de tussenuitspraak van de Raad van State was ook duidelijk: de gemeente had moeten onderzoeken welke pingoruïnes er in het gebied aanwezig zijn en had moeten motiveren of deze pingoruïnes beschermd moeten worden. De gemeente Marum heeft daarop alsnog het bestemmingsplan Buitengebied aangepast: de pingoruïnes zijn nu wel goed beschermd.

Eigen verantwoordelijkheid gemeenten
In de uitspraak van vandaag bevestigt de Raad van State dat gemeenten zich niet blindelings kunnen verschuilen achter de POV. Gemeenten hebben een eigen verantwoordelijkheid om te onderzoeken welke historisch en landschappelijk belangrijke elementen bescherming verdienen.

Meer informatie
Dagblad van het Noorden artikel over Pingos in Marum