Omgevingswet

Omgevingswet

Op 1 januari 2024 is de Omgevingswet in werking getreden. De wet voegt een groot aantal bestaande wetten op het gebied van ruimte, wonen, water, natuur en infrastructuur samen. Zo worden 26 wetten, 60 Algemene maatregels van bestuur (Amvb’s) en 75 regelingen teruggebracht tot 1 wet en 4 Amvb’s. De Wet ruimtelijke ordening, de Wet natuurbescherming en de Waterwet zijn voorbeelden van wetten die zijn opgaan in de Omgevingswet.

De Omgevingswet staat voor een goed evenwicht tussen het benutten en beschermen van de fysieke leefomgeving. De belangrijkste uitgangspunten van de wet zijn:

• De leefomgeving centraal stellen: van sectorale naar samenhang in beleid, besluitvorming en regelgeving;
• Inzichtelijker en eenvoudiger maken van regels voor de leefomgeving;
• Meer ruimte voor gebiedsgericht maatwerk en een eigen afweging door provincies en gemeenten;
• Snellere en betere besluitvorming voor projecten in de fysieke leefomgeving.

De Omgevingswet bevat kerninstrumenten op verschillende niveaus:

• Omgevingsvisie: een ruimtelijke visie op nationaal, provinciaal en lokaal niveau;
• Omgevingsverordening: regels die de provincie vaststelt en ook een kader zijn voor gemeenten;
• Omgevingsplan: de opvolger van het bestemmingsplan op gemeentelijk niveau aangevuld met onder meer ruimtelijke regels uit bijvoorbeeld de APV (Algemene Plaatselijke Verordening). De huidige bestemmingsplannen vormen per 1 januari ‘automatisch’ het ‘tijdelijke’ Omgevingsplan. Er is een ruime overgangsperiode. Gemeenten hebben nog tot 1 januari 2032 de tijd om deze plannen te vervangen door een nieuw Omgevingsplan. Veel gemeenten pakken dit gefaseerd aan.
• Omgevingsvergunning:  Deze vergunning kan worden afgegeven voor één activiteit (bijvoorbeeld bouw van een schuur) of meerdere activiteiten gecombineerd (één aanvraag voor sloop en nieuwbouw, aanleggen uitrit, kappen boom);
• Omgevingsprogramma: een beleidsprogramma voor een bepaald thema, zoals de aanpak van geluidhinder in een gebied, een beheerplan voor een natuurgebied of herstructurering van een wijk;
• Projectbesluit: een besluit over een groot project met een grote impact en vaak meerdere activiteiten, zoals de bouw van een fabriek of de aanleg van infrastructuur.

Omgevingsvisie

De Omgevingsvisie is een instrument uit de Omgevingswet en verplicht voor provincies en gemeenten. Veel gemeenten, ook in Groningen, hebben inmiddels al een omgevingsvisie opgesteld of zijn hiermee bezig. De provincie is in 2022 ook gestart met de voorbereiding van een nieuwe omgevingsvisie. In het voorjaar van 2025 is de concept ontwerpvisie opgeleverd. Naar verwachting wordt in het najaar het ontwerp ter inzage gelegd. Meer informatie over de procedure en inhoud kunt u vinden op de pagina die over dit onderwerp op de website van de provincie is ingericht.

Snellere procedures

Met de Omgevingswet verschuift het accent van vergunningverlening naar vooroverleg. Dit betekent dat voor minder activiteiten een vergunning nodig is en in de meeste gevallen een korte procedure wordt doorlopen (8 weken in plaats van 26 weken). Participatie bij de voorbereiding (vooroverleg) voor een vergunning wordt daarbij ook belangrijker. Initiatiefnemers krijgen hiermee ook meer regie. Hoe de participatie wordt ingevuld, is aan de gemeente of provincie zelf.

Omgevingsloket

Het Omgevingsloket is de centrale plek waar digitale informatie over de leefomgeving onder de Omgevingswet samenkomt. Deze website is het digitale loket voor :

• Vergunningcheck: nagaan of een melding of vergunning nodig is voor een bepaalde activiteit?
• Aanvragen:  het doen van een (concept) aanvraag om vergunning voor één of meer activiteiten.
• Regels op de kaart: welke regels en beleid gelden op een locatie? Hier is ook het Omgevingsplan van de gemeente te vinden. NB: In veel gevallen verwijzen deze regels nog naar het tijdelijke Omgevingsplan gevormd door bestemmingsplannen die zijn vastgesteld voor 1 januari 2024.

Groene Bondgenoten

Om de omgevingsvisies en -plannen zo groen en duurzaam mogelijk te maken hebben Vogelbescherming Nederland, LandschappenNL, Natuurmonumenten, Natuur & Milieu, IVN Natuureducatie, Milieudefensie, de Natuur en Milieufederaties, SoortenNL en IPC Groene Ruimte de website groenebondgenoten.nl gelanceerd. Deze site is een platform met informatie over de Omgevingswet om groene vrijwilligers te ondersteunen met praktische tips en tools. Zo krijgen inwoners handvatten aangereikt om op te komen voor natuur en milieu in de eigen buurt, wijk of gemeente.

Onder de vlag van Groene Bondgenoten hebben wij in het voorjaar van 2025 in samenwerking met IVN Natuureducatie en Landschapsbeheer Groningen een training ‘Omgevingswet en Participatie’ georganiseerd.  De training had als doel om iedereen die zich wil inzetten voor natuur- en milieubelangen in de eigen leefomgeving, of hier al actief mee bezig is basiskennis bij te brengen over de Omgevingswet. De training was succesvol met 25 deelnemers. Vanwege de belangstelling en om de deelnemers betrokken te houden beraden wij ons nog op een vervolg.