Omgevingswet

Omgevingswet

Op 1 januari 2024 treedt de Omgevingswet in werking. De wet voegt een groot aantal bestaande wetten op het gebied van ruimte, wonen, water, natuur en infrastructuur samen. Zo worden 26 wetten, 60 Algemene maatregels van bestuur (Amvb’s) en 75 regelingen teruggebracht tot 1 wet en 4 Amvb’s. Voorbeelden van wetten die opgaan in de Omgevingswet zijn de Wet ruimtelijke ordening, de Wet natuurbescherming en de Waterwet.

De Omgevingswet staat voor een goed evenwicht tussen het benutten en beschermen van de fysieke leefomgeving.
De belangrijkste uitgangspunten van de wet zijn:
• De leefomgeving centraal stellen: van sectorale naar samenhang in beleid, besluitvorming en regelgeving;
• Inzichtelijker en eenvoudiger maken van regels voor de leefomgeving;
• Meer ruimte voor gebiedsgericht maatwerk en een eigen afweging door provincies en gemeenten;
• Snellere en betere besluitvorming voor projecten in de fysieke leefomgeving.

De Omgevingswet bevat kerninstrumenten op verschillende niveaus:
• Omgevingsvisie: een ruimtelijke visie op nationaal, provinciaal en lokaal niveau;
• Omgevingsverordening: regels die de provincie vaststelt en ook een kader zijn voor gemeenten;
• Omgevingsplan: de opvolger van het bestemmingsplan op gemeentelijk niveau aangevuld met onder meer ruimtelijke regels uit bijvoorbeeld de APV (Algemene Plaatselijke Verordening). De huidige bestemmingsplannen vormen per 1 januari ‘automatisch’ het ‘tijdelijke’ omgevingsplan. Na deze datum krijgen gemeenten nog tot 2032 de tijd om deze plannen te vervangen door een nieuw omgevingsplan;
• Omgevingsvergunning: voorzetting van de huidige omgevingsvergunning (bouwvergunning) uit de huidige Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo). Deze vergunning kan worden afgegeven voor één activiteit (bijvoorbeeld bouw van een schuur) of meerdere activiteiten gecombineerd (één aanvraag voor sloop en nieuwbouw, aanleggen uitrit, kappen boom);
• Omgevingsprogramma: een beleidsprogramma voor een bepaald thema, zoals de aanpak van geluidhinder in een gebied, een beheerplan voor een natuurgebied of herstructurering van een wijk;
• Projectbesluit: een besluit over een groot project met een grote impact en vaak meerdere activiteiten, zoals de bouw van een fabriek of de aanleg van infrastructuur.

Omgevingsvisie

De omgevingsvisie is een instrument uit de nieuwe wet en verplicht voor gemeenten. Veel gemeenten, ook in Groningen, hebben inmiddels al een omgevingsvisie opgesteld of zijn hiermee bezig. De provincie is in 2022 ook gestart met de voorbereiding van een nieuwe omgevingsvisie. In het najaar van 2022 is hiervoor het zogeheten koersdocument opgesteld. Meer informatie over de procedure en inhoud kunt u vinden op de pagina die over dit onderwerp op de website van de provincie is ingericht.

Snellere procedures

Met de Omgevingswet verschuift het accent van vergunningverlening naar vooroverleg. Dit betekent dat voor minder activiteiten een vergunning nodig is en in de meeste gevallen een korte procedure wordt doorlopen (8 weken in plaats van 26 weken). Participatie bij de voorbereiding (vooroverleg) voor een vergunning wordt daarbij ook belangrijker. Initiatiefnemers krijgen hiermee ook meer regie. Hoe de participatie wordt ingevuld, is aan de gemeente of provincie zelf.

Het nieuwe Omgevingsloket (DSO)

Een belangrijk onderdeel van de nieuwe Omgevingswet is het nieuwe Omgevingsloket. Het Omgevingsloket is de centrale plek waar digitale informatie over de leefomgeving onder de Omgevingswet samenkomt. Zo kan iedereen deze informatie straks op één plek bekijken en direct gebruiken. Het Omgevingsloket is onderdeel van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Het nieuwe Omgevingsloket is vanaf 1 januari 2024 de nieuwe digitale voorziening waar straks meldingen worden gedaan en vergunningen aangevraagd en wet en regelgeving is in te zien. Het DSO vervangt daarmee ook de volgende huidige digitale voorzieningen:
• Het huidige omgevingsloket (omgevingsloket.nl) waar nu een omgevingsvergunning kan worden aangevraagd;
• De voorziening ruimtelijkeplannen.nl waar nu onder meer (digitale) bestemmingsplannen zijn weergegeven en
• De Activiteitenbesluit Internet Module (AIM) waar een (milieu)melding voor het activiteitenbesluit wordt gedaan.
Om al vast te kijken hoe dit straks in zijn werk gaat is er een demo-omgeving beschikbaar: Home – Omgevingsloket (overheid.nl).

Samen voor onze leefomgeving

Om de omgevingsvisies en -plannen zo groen en duurzaam mogelijk te maken hebben Vogelbescherming Nederland, LandschappenNL, Natuurmonumenten, Natuur & Milieu, IVN Natuureducatie, Milieudefensie, de Natuur en Milieufederaties, SoortenNL en IPC Groene Ruimte de website samenvooronzeleefomgeving.nl gelanceerd. Deze site is een platform met informatie over de Omgevingswet om groene vrijwilligers te ondersteunen met praktische tips en tools. Zo krijgen inwoners handvatten aangereikt om op te komen voor natuur en milieu in de eigen buurt, wijk of gemeente.

Ruimtecoach

Om inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties goed voor te bereiden op hun rol vanuit de nieuwe Omgevingswet is het instrument ‘ruimtecoach’ een goed middel. Er zijn al verschillende gemeenten die een ruimtecoach in dienst hebben om inwoners met (bouw)plannen te begeleiden. De ruimtecoach begeleidt inwoners en ondernemers aan de voorkant van het traject bij de voorbereiding op een aanvraag of het maken van een plan. Nu ligt het accent nog meer op een toetsing achteraf (vergunningverlening). Met deze begeleiding krijgt de inwoner ook meer regie. De ruimtecoach kan via deze werkwijze een initiatiefnemer actief stimuleren en ondersteunen om koppelkansen te verzilveren en de juiste partijen te spreken. Ook kan met deze aanpak biodiversiteit en duurzaamheid direct worden meegenomen bij het opstellen van de plannen.

Voorbeelden: ruimtecoach gemeente Veendam en ruimtecoach gemeente Staphorst